Doğukan AKKAŞ 
Finansal başarı, yatırımcılara rehberlik eden grafik analizi ve mum çubuğu formasyonları ve bütün detaylar için Coin Mühendisi kanalımızda mevcut olan ücretsiz eğitim serimizi izlemelisiniz. Bu rehber, yatırımcılara fiyat hareketlerini anlama, trendleri belirleme ve olası dönüş noktalarını tahmin etme konularında bilgi sunmayı amaçlamaktadır.
Mum (Candlestick) Grafiği
Japonlar tarafından 17. yüzyıldan bu yana kullanılan bu grafik türü, görsel açıdan farklı bir görünüme sahip olmasına rağmen, temel yapısı itibarıyla çubuk grafiklerle büyük benzerlik taşır. Aralarındaki en önemli fark, mum grafiklerinde açılış ve kapanış fiyatları arasındaki ilişkinin görsel olarak daha açık şekilde sunulmasıdır.
Mum grafikleri, çubuk grafiklerde olduğu gibi açılış, yüksek, düşük ve kapanış fiyatlarını temel alırlar. Ancak, farklı olarak, bu grafik türünde açılış ve kapanış fiyatları arasındaki ilişki, bir dikdörtgen kutucuk aracılığıyla görsel olarak ifade edilir. Bu dikdörtgen kutucuğa “gövde” adı verilir. Gövde, kapanış fiyatlarının açılış fiyatının üstünde gerçekleştiği durumlarda içi boş ve beyaz olarak gösterilirken, kapanış fiyatlarının açılış fiyatının altında olduğu durumlarda ise içi dolu ve siyah olarak tasvir edilir.
Mum grafiğinde görülen ince dikey çizgiler, o belirli zaman dilimindeki en yüksek ve en düşük fiyat seviyelerini temsil eden “gölgeler” olarak bilinir. Üst gölge, o zaman diliminde görülen en yüksek fiyatı, alt gölge ise en düşük fiyatı gösterir. Bu özellikler, fiyat hareketlerini daha ayrıntılı bir şekilde görselleştirmek için kullanılır.
Fiyat tahminlerinde sıkça kullanılan en eski grafik türlerinden biri olan “mum grafikleri,” ismini gövdeleriyle bir mumu, gölgeleriyle ise bir mum fitilini andıran görünümlerinden almıştır. 1600’lerden bu yana başlangıçta pirinç fiyatları için kullanılan bu grafik türü, zaman içinde büyük gelişmeler kaydetmiş ve fiyat hareketlerini etkileyici bir şekilde resmedebilme yeteneği kazanmıştır. Bazı analistlere göre, görsel açıdan daha kolay yorumlanabilir oldukları için, mum grafikleri çubuk grafikler kadar popüler olmasa da dikkate değerdir.
Mum grafiklerinin ilgi çekici tarafı, görsel yapılarının yanı sıra farklı renklerle adlandırılmış olmalarıdır. Bu renkli isimler, analistlerin ve yatırımcıların fiyat hareketlerini daha kolay tanımlamalarına yardımcı olurken, grafiklerin okunmasını daha çekici bir hale getiriyor.
Candlestick (Mum) Gövde Yapıları ve Farklılıkları
Uzun bir beyaz gövde, açılış fiyatının en düşük değere yakın olduğu ve kapanış fiyatının en yüksek değere yakın olduğu bir durumu ifade eder. Bu tür gövdeler, alıcıların belirgin bir üstünlüğü olduğu, güçlü bir alım baskısının varlığını gösteren ve yükseliş trendlerinin başlangıcında veya güçlü alım günlerinde sıkça görülürler. Açılış fiyatından kapanış fiyatına kadar yaşanan yükseliş, bu gövdenin boyutunu belirler ve bu boyut, alıcıların gücü ve talebi ile doğru orantılı olarak artar. Ayrıca, gövde ve gölgeler arasındaki farklılıklar da dikkate alınır.
Tam tersi şekilde, uzun bir siyah gövde, açılış fiyatının en yüksek değere yakın olduğu ve kapanış fiyatının en düşük değere yakın olduğu bir durumu ifade eder. Bu tür gövdeler, satıcıların hakim olduğu ve fiyatları büyük ölçüde düşürdüğü bir dönemi temsil eder. Genellikle düşüş trendlerine özgü olan bu yapıların boyutu, satıcıların gücü ve talebi ile doğru orantılı olarak artar. Bu gövdelerin ve gölgelerin yapısı, piyasa analizi açısından önem taşır.
Yandaki şekilde görüldüğü gibi kısa bir gövde, genellikle küçük fiyat hareketlerine ve piyasanın durgunluğuna işaret eder. Bu durum, beyaz veya siyah olmasından bağımsızdır; her iki durumda da ne alıcılar ne de satıcılar tam kontrol sağlayamamıştır. Bu dönemde her iki taraf da kararsızdır ve alım veya satım yönündeki tercihlerini henüz belirlememişlerdir.
Mum grafiklerinde dikkate alınması gereken önemli oluşmalardan biri de uzun gölgelerdir. Uzun bir alt gölgeye sahip ve kısa bir üst gölgeye sahip (bazen üst gölge olmayabilir) bir mum, açılışın ardından fiyatlarda belirgin bir düşüş yaşandığını ancak kapanışın yukarıdan gerçekleştiğini gösterir. Bu tür bir mumun rengi, yani kapanışın açılışın üstünde veya altında olması, yorumlama açısından önemli değildir. Asıl önemli olan, satıcıların başlangıçta fiyatları aşağı çekmesi ancak sonunda kapanışın yukarıda olmasıdır. Bu durum, piyasanın sonunda alıcıların gücünü ve kontrolünü yeniden ele geçirdiğini gösterir.
Bu oluşumlar, bir gerilemenin ardından görülmesi durumunda “çekiç” (hammer) olarak adlandırılırlar. Bir çekiç oluşumu satıcıların gücünde bir zayıflama ve alıcıların gücünde bir kuvvetlenmeye işaret ederek trend dönüşlerinde sıkça görülse de, tek başına bir yükseliş sinyali olarak algılanmazlar.
Bu oluşumların bir yükselişin ardından görülmesi durumunda ise “asilan adam” (hanging man) olarak adlandırılırlar. Böyle bir durumda da yukarı yönlü trenddeki bir zayıflamaya işaret etmektedirler.
Eğer gölgeler yukarı doğru uzamışsa yani uzun bir üst gölge ve kisa alt gölgeli (alt gölge bazen oluşmayabilir) bir oluşum varsa, açılışın ardından fiyatlarda bir yükseliş olduğu fakat gün sonunda satıcıların tekrar hakimiyet kurarak kapanışı düşük seviyelerden yaptıkları anlaşılır
Burada da bu oluşumlar, bir düşüşten sonra görülmeleri durumunda ters çekiç.” (Inverted Hammer) olarak adlandınlırlar ve var olan düşüş trendinin zayıfladığına işaret ederler. Aynı oluşumların bir yükselişten sonra görülmesi durumundaysa Shooting Star” olarak adlandırılırlar ve onlar da yükseliş trendindeki potansiyel bir zayıflığa işaret ederler.
Tek bir uzun gölgenin dönüşe işaret ettiği oluşumların yanında, her iki tarafa da uzayan gölgeleriyle fiyatlardaki bir kararsızlığı işaret eden oluşumlarsa “spinning tops” olarak adlandırılır. Bu oluşumlarda uzun bir alt ve üst gölge ve kısa bir gövde bulunur. Uzun gölgeler, periyot boyunca aktif alıcı ve satıcılarla fiyatların önemli ölçüde düşüp yükseldiğini gösterirken, kısa gövdesi periyot içindeki oynaklığa rağmen kapanışın açılışa yakın bir seviyeden gerçekleştiğine işaret etmektedir. Trendin yönünden bağımsız olarak bu oluşumun herhangi bir trend içinde görülmesi, var olan trendin zayıfladığı veya bir duraklama yaşanacağı anlamına gelecektir.
Çünkü bu oluşumun bir yükseliş trendinde ortaya çıkması, alıcıların fiyatlar üzerindeki kontrollerinin eskisi kadar güçlü olmadığını, düşüş trendinde ortaya çıkması ise satıcıların güç kaybetmeye başladıklarını gösterir. Bu oluşumun yüksek hacimle birlikte görünmesi ise piyasanın değişmeye başladığı ve trendin yakında değişebileceği sinyalini güçlendirir.
Bundan önceki oluşumlarda olduğu gibi, bunun üreteceği al ve sat sinyalleri de kendi başlarına yeterli değillerdir. Yine de uyarıları göz ardı edilemeyecek kadar değerlidir.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.