Bilal Huseynov 
2008 yılında Satoshi Nakamoto sayesinde kullanıma sunulan blokzinciri teknolojisi günümüzde hala bazı sorunlarla karşılaşmaktadır. Bu sorunlardan en önemlisi blokzincirinin aynı zamanda hem güvenli, hem merkeziyetsiz, hem de hızlı olamamasıdır. Bu sorunların giderilmesi için bu zamana kadar farklı çözümler önerileri sunulmuştur. En etikili önerilerden biri ise “interoperability” (birlikteçalışabilirlik)dir. Interoperability hakkında kısa bilgilendirme ardından LayerZero projesini detaylı incelemeye başlayacağız.
Interoperability isminden de belli olduğu üzere tüm blokzincirlerinin bir arada çalışa bilmesini sağlayan teknolojidir. Bu teknolojinin amacı zincirler arasında komünikasyon sağlayarak veri transferini güvenli ve sorumsuz bir şekilde yapabilmektir. Yani interoperability teknolojisi blokzincirlerinin birbiriyle “konuşmasını” sağlamaktadır. Peki, bu teknoloji olmadan konuşamazlar mı? Hayır, bunun nedeni blokzincir ağlarının farklı konsensuslara sahip olmasıdır.
Interoperability teknolojisinin neden gerekli olduğunu böylece anlamış olduk. Bu teknolojinin geliştiricilerinden biri de LayerZero projesidir. Yazımızda LayerZero teknolojisini anlamaya ve airdrop beklentisine karşı hangi adımları yapmak gerektiğini sizlere aktaracağız.
Dikkatinizi çeke bilir: Metamask Airdrop Söylentileri Artıyor | Airdrop Olacak mı?
LayerZero Nedir?
LayerZero zincirler arasında mesaj aktarımı için tasarlanmış interoperability protokolüdür. Aynı zamanda yapılandırılabilir bir kullanıcı uygulamasıdır. Bu uygulama uç noktalar (endpoint) kullanarak aktarım yapmaktadır. Yani bir X zinciri Y zinciri ile “konuşmak” istediği zaman bu endpointleri kullanacaktır. Bu zincirlere endpointleri ise LayerZero sağlayacaktır. Fakat endpointler tek başına bu görevi üstlenmemektedir. LayerZero bunun için Oracle ve ReLayer teknolojilerini kullanmaktadır.
Endpoint hem X (bilgiyi gönderen), hem de Y (bilgiyi alan) zincirinde çalışmaktadır. O sadece bilgiyi alarak hedef (Y) zincirini Oracle ve ReLayer’a göstererek aktarır. Bunu yukarıdaki görselden görebilirsiniz.
Peki, ya X zinciri bir saldırıya uğrarsa ve doğru olmayan bir bilgiyi Y zincirine de aktarmaya çalışırsa, ne olur? Burada Oracle ve ReLayer devreye girmektedir. Oracle X zincirinden aldığı bilgiyi Y zincirindeki son noktaya iletir. ReLayer bilginin doğruluğu hakkında kanıtı bu zincire sunar. Y zinciri kanıtı doğruladıktan sonra işlem doğrulanır. Yani bir ağdaki saldırıdan diğer ağ da etkilenmez.
Anlatılanları anlamak adına aşağıdaki görseli kullanabilirsiniz. Protokolün çalışma prensiplerini okurken aynı zamanda bu görseli de kullanmanız öneriliyor.
Hangi Bileşenlere Sahip?
LayerZero protokolü 3 ana bileşen sayesinde mesajların aktarımını yapmaktadır: 1. Endpoint; 2. Oracle; 3. ReLayer
Bu 3 bileşenin nasıl çalıştığını önceki kısımda öğrenmiş olduk. Onlar hakkında biraz daha detaya inelim. Endpointlere kullanıcının gördüğü arayüzdür. Yani kullanıcılar etkileşimi endpointler sayesinde kuracaktır. Endpointlerin 4 türü mevcuttur: Communicator, Validator, Network and Library. Protokol her seferinde daha önce eklenmeyen ağ ile “tanıştığı” zaman onun hakkında bilgileri Library depolar.
Oracle ise bir üçüncü taraf servis sağlayıcıdır. Bilgilerin aktarılması sırasında Oracle blok başlığını “okur” ve diğer ağa gönderir. Oracle kullanımını kendi açıkladıkları üzere Chainlink ile ortaklık kurarak yapmaktalar. Nedenini ise onların merkeziyetsiz oracle teknolojisinde lider olmalarıyla göstermekteler.
ReLayer ise bir off-chain (zincir dışı) servis sağlayıcı bileşendir. Oracle ile çalışma fonksiyonları hemen hemen aynıdır. ReLayer ikinci zincire sadece kanıt sunar ve işlemi tamamlar.
Protokol Üzerindeki Uygulama Türleri
- Cross-Chain Decentralized Exchange
LayerZero protokolünü kullanan bu borsa tamamen merkeziyetsiz olacaktır. Yani kullanıcılar kendi cüzdanları ile protokole bağlanacak ve onun üzerine kurulu borsayı kullanacaklar. Bu borsa Wrapped Tokenlar ile uyumlu çalışabilecek şekilde tasarlanacaktır.
Dikkatinizi çekebilir: Blokzincirlerin ortak dili: Wrapped Token
Varlıkların bu DEX sayesinde alım-satımı yapılırken 1:1 fiyatlandırma uygulanacaktır. Ayrıca fiyatlama konusunda ekip tarafından belirtildiği üzere Curve DAO fiyatlama modeline benzer model kullanılacaktır.
- Multi-Chain Yield Aggregator
Konuya geçiş yapmadan önce Yield Aggregatorlarının ne olduğunu kısaca anlayalım. Yield Aggregator – kriptopara yatırımcılarına pasif gelir sağlamak fırsatını sunan bir platformdur. Bu platformlar bunu yaparken staking protokollerini kullanmaktadırlar.
LayerZero vizyonuna göre günümüz blokzinciri ekosistemi yield aggregator platformlarını sınırlamaktadırlar. Nedeni ise bu platformların sadece bir ekosisteme hizmet etmesidir. Örneğin Ethereum ağı üzerinde olan yield aggregatorlar sadece bu ağın kullanıcılarının kullanımına açıktır. Ekip bu konuda ise önde gelen yield aggregator Yearn Finance ile birlikte çalıştığını da kendi WhitePaper’ında duyurmuştur.
Sonuç olarak LayerZero projesinin bu alanda yapmak istediği bu platformların tek ekosistem sınırlamasını kaldırmak. Bunu da zincirler arasında yaptığı transferler sayesinde gerçekleştirmeği hedefliyor.
- Multi-Chain Lending
Geleneksel zincir üstü ödünç alma (on-chain lending) kullanıcılara birden fazla ekosistemle aynı anda çalışmaya izin vermemektedir. Başlangıçta da söylenildiği gibi bunun nedeni blokzincirlerin birbirilerini anlayamamasıdır. LayerZero projesinin sunduğu zincirler arası iletişim sayesinde kullanıcılar sadece Ethereum ağında ödünçalma işlemi gerçekleştirmekle sınırlandırılmayacaktır. Aynı anda Polygon ağında MATIC ile, Ethereum ağında ETH ile, BSC ağında BNB ile bu işlemi yapabilecektir.
LayerZero Gereklimidir?
Aslında LayerZero projesinin yaptığı şey yenilik değildir. Yenilik onun teknik tarafındadır. LayerZero genel olarak bakıldığına blockchainlerin birlikte çalışmasını sağlayan bir protokoldür. Fakat bu projeden önce de blockchainler birbirilerini anlayabiliyordu. Bunun için Wrapped Tokenlar mevcuttur. Ethereum ağına ait olan ETH, Polygon, Avalanche ve ya diğer ağlarda ERC-20 standardı ile tanınmıyor. Wrapped Tokenlar ise bu sorunu giderdi. Bunu Wrapped Tokenlar ile alakalı blogumuzda detaylı anlattık.
Fakat sorun sadece bununla çözülmedi. Bunu anlamak için örnek verelim. Bitcoin para transferi artık 2008 yılında çözen bir ağ yarattı. Fakat Ethereumun kurulması ile blockchainler artık sadece para transferi için kendi uygulamalarınızı geliştirebileceğiniz bir hal aldı. Aynı şekilde LayerZero projesi de blockchainlerin performansını çok daha iyi kullanmak için yaratıldı. Öncesinde sadece tek ağ üzerinde işlemler yapmak mümkündü. Şimdi bu işlemleri aynı anda ve üstelik her bir ağa teker teker komisyon ücreti ödememekle yapmak mümkün olacak.
LayerZero bu yüzden gerekli bir proje. Ayrıca kolay geliştirilebilirliği de onu blockchainler tarihinde doğmuş olan tüm diğer projelerden farklı kılıyor.
LayerZero Güvenlimidir?
LayerZero Labs 35 den fazla denetçi tarafından denetlenmiştir. Ayrıca kendi açıklamalarına göre bütün kodlar da LayerZero Labs’a aittir. Tüm denetimler geçtiğimiz 3 ay boyunca yapılmıştır. Bununla ilgili tüm denetimlerin sonuçlarını halka açık şekilde yayınlanmıştır.
LayerZero Protokolü Nasıl Test Edilir?
Bunun için ekosisteme ait olan yani LayerZero teknolojisi kullanarak inşa edilen projeleri test etmek gerek. Bunu nasıl yapacağınızla ilgili Airdrop Mühendisi YouTube Kanalında video mevcuttur. Videoyu izleyerek ekosistemi test ede bilir. İleride airdrop ihtimalinin gerçekleşeceği zaman bundan kazanç elde edebilirsiniz.
Ayrıca Stargate Finance platformunu da kullanarak bu teknolojiyi test edebilirsiniz. Stargate Finance LayerZero’nun teknolojisini kullandığı için bu platform sayesinde farklı ağlar üzerinde işlemler yapabilirsiniz. Bu sayede airdrop kazanma şansınızı yükseltebilirsiniz.
Airdrop Beklentimiz Ne Yönde?
Projenin henüz bu konuyla ilgili açıklaması mevcut değildir. Ayrıca CoinMarketCap verilerine baktığımızda bir coin görememekteyiz. Fakat bu airdrop ihtimalini azaltmamaktadır. LayerZeronun kendisine ait bir tokeni ilerleyen zamanlarda da ekibin aldığı kararlar doğrultusunda piyasaya sürülebilir.
Projenin airdrop yapması ihtimaline etki edecek faktörlerden biri topluluktur. Topluluk devasa miktarlara ulaştıkça bu ihtimal de azalır. Çünkü bu kadar büyük kitleye token dağıtımı yapılamaz. Pazarlama açısından bu iyi bir fikir olsa da, tokenomics tarafından bakıldığında o kadar iyi olmayabilir. Vesting (kilit açılma süresi) olsa bile, büyük satış yapılması olası bir durum olabilir.
Bu durumda yapılacak en önemli şeylerden biri LayerZero’nun kendisine değil, onun teknolojisini kullanan dApp’lere bakmak olacaktır. Yukarıda verilen örnekler bu konuda size yardım edecektir.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.