Bilal Huseynov 
Chromia projesinin de altyapısında mevcut olan Blockchain ağı her geçen gün popülerliğini ve kullanım alanlarını artırmaktadır. Fakat hala pek çok sorunlar tam olarak çözülmüş değil. Blokzincirinin daha yolun başı ve 2.0 sürümünde olduğunu da unutmayalım. Sorunların çözülmesi için pek çok öneriler gelmekte. Blokzinciri alanına artan ilgi ile beraber burayı meslek haline dönüştürenler de var. 2022 ve 2023 yıllarının kripto para piyasası için kötü geçmesine rağmen bu alana ilgi azalmadı.
Daha fazla kitleye ulaşması sorunların çözüm sürecini de kısaltacaktır. Bu sorunlar için çözüm üreten projelerden biri de Chromia platformudur. Platform blokzincirinin temel sorunlarından olan ölçeklenebilirlik sorununu çözmeği hedeflemiştir.
Chromia Nedir?
Chromia merkezi olmayan uygulamalar (dApp) için bir ilişkisel blokzinciri platformudur. Bu platform zincir üzerine inşa edilen dApp’ler için ölçeklenebilirlik sorununu çözmeyi hedefleyen bir platformdur. Bu platform her türden dApp’e hizmet verebilecek düzeydedir. Bunun için Chromia yeni bir mimari sunmaktadır: İlişkisel Blokzinciri.
İlişkisel Blokzinciri veritabanının güç ve esnekliğini blokzinciri teknolojisinin potensiyeli ile birleştiren bir mimaridir. Bunun sayesinde Chromia Blokzinciri dApp’lere yeni bir ortam sunuyor. Bildiğimiz üzere dAppler farklı Layer1 blokzincirleri üzerine kurulan uygulamalardır.
Dikkatinizi çekebilir: Blockchain Teknolojisinde Layer 1-2-3 Kavramları Nedir?
Bir dApp blokzinciri ağı üzerine kurulduğunda o ağın sanal makinesini kullanmaya başlar. Chromia bazı blokzinciri ekosistemleri gibi bu uygulamalar için yeni yazılım dili de oluşturdu: Rell. Bu dilin oluşturulmasının ilk nedeni uygulamalara daha iyi sanal makine hizmeti verebilmektir. Bunun yanı sıra sorguların kodlanması için Rell dili yaratıldı.
Chromia Token (CHR) Nedir?
Chromia Token aynı isimli blokzinciri ağının yerel ERC-20 standartlı kripto para birimidir. Ana ağ başlatıldığında CHR kendi standartına sahip olacaktır. Bu standart ise “Flexible Token” (FT) isimli standart olacaktır. Bu standart sayesinde CHR Token tüm varlıkları destekleyebilecektir.
Token merkeziyyetsiz uygulamalarını ağ üzerinde geliştirmek isteyen geliştiriciler için bir ödeme aracıdır. Geliştiriciler dApp’ler geliştirdiği zaman akıllı sözleşmeleri ağ üzerinde konuşlandırması gerekiyor.
Bu işlemi yaparken ise ödeme CHR Token ile yapılmaktadır. Tokenın kullanım alanları sadece bunlarla sınırlı değildir. dApp inşası zamanı hosting ücretleri ödenmektedir. Bu ücretler CHR tokenla ödenmekte. Ağ üzerindeki staking işlemleri de bu tokenla yürütülmektedir. Zincir üzerindeki blok üreten düğümleri telafi etmek için de CHR Token kullanılmaktadır.
Bunun dışında ağ üzerinde işlem yaparken dApp’lerin kendi tokenları dışında Chromia (CHR) Token kullanılmaktadır. 1 Chromia (CHR) Token’ın fiyatı anlık olarak (18.05.2023) ₺2.70 ve $0.13’a karşılık gelmektedir.
Chromia Ağı Hangi Bileşenlerden Oluşur?
Bu platformun çalışması için iki ana bileşen bulunmaktadır: Sağlayıcı (Provider) ve İstemci (Client). Sağlayıcılar en büyük etkenlerdir. Çünkü onlar blok üretimini yapan Nodeları (düğümleri) çalıştırırlar. Blok üretimi sayesinde de ağ üzerindeki dApp’ler çalışmasını sürdürebilir.
Sağlayıcıların iki türü vardır: Sistem Sağlayıcı ve Node Sağlayıcı. Bu iki sağlayıcı türü çalışma prensibi hemen hemen aynıdır. Aralarındaki fark sadece onlara atanan rollerdedir. Bunlarla ilgili detaylı bilgi yazının bir sonrakı kısmında aktarılacaktır.
İstemciler ise Sağlayıcıların çalıştırdığı düğümlere bağlanır. Düğümlere bağlı olduğu için istemciler de verileri sorgulayabilir. Ayrıca istemcilerin yaptığı bir diğer şey işlemleri doğrulamak. İstemcilerin aynı zamanda bir doğrulayıcı (validator) olmasının nedeni node’lardan aldığı verilerdir.
Dikkatinizi çekebilir: Ledger Recover Özelliği Tepkilere Yol Açtı
Chromia Nasıl Çalışır?
Sağlayıcıların Çalışma Prensibi
Bu blokzincirin çalışması için en önemli faktör Sağlayıcılardır. Sağlayıcıların iki türü arasındaki temel fark ise onların rolleri ve yaptıkları işlerdedir. Sistem sağlayıcılarına izin verilen tek işlem sistem zincirlerinin yönetimidir. Yani bu sağlayıcı türleri ağdaki olaylara karar verir. Bu sağlayıcılara karar verme prosedüründe seçmenler yardım eder. Ağ üzerinde seçmen kümeleri mevcuttur. Bu kümeler tekliflere oy verebilecek seçmenlerin listesini içerir.
Ayrıca sistem sağlayıcıları bu kümeleri oluşturan şeydir. Bu oluşturma işlemlerini ise onlar ağ üzerinde yapabilir. Onların işleri buraya kadardır. Geriye kalan tüm değişiklikler oylama yoluyla yapılmaktadır. Mekanizmaya göre tüm oyların 2/3 veya üstü aynı teklifi onaylarsa, değişiklik kabul edilir.
Node Sağlayıcıların yaptığı işlemler ise düğüm ekleme ve çalıştırmadır. Bunun için onlar iki tür anahtara sahiptir. Birinci anahtar ağ üzerindeki işlem ve teklifleri imzalamak için kullanılır. İkincisi, blokları imzalamak için kullanılan anahtardır.
Düğümlerin Çalışma Prensibi
Chromia ağı üzerindeki düğümler (node’lar) kümeler halinde çalışırlar. Kümeler düğümlerin bir arada çalışmasını sağlamaktadır. Yani bir küme dahilinde olan düğümler bir-birilerine bağlanabilir. Fakat tüm düğümler küme dahilinde yer almaz. Kümelerin dışında da node’lar mevcuttur. Bu node’lar sistem zincirinin kopyasını tutmakla görevlendirilir.
Kümelerin Çalışma Prensibi
Kümelerin bir diğer işlevi ise blok üretimidir. Bu küme türü sistem kümesi olarak adlandırılır. Sistem kümeleri ağ için en önemli etkenlerden biridir. Bir diğer küme türü ise dApp kümeleridir. Bunlar dAppler için ölçeklenebirliği onlar sağlamaktadır. Sistem kümelerini önemli kılan ise birden fazla dApp kümesini destekleyerek ölçeklenebilirliği mümkün kılmasıdır. Ayrıca her kümede bir ve ya birden fazla dApp yerleştirmek mümkündür.
Dikkatinizi çekebilir: İzlenecek 3 Metaverse Coini
Chromia Yol Haritası
Projenin Yol Haritası mevcut, fakat bu yol haritasında belirli bir zaman mevcut değildir. Ekip ise buna:
“Yazılım geliştirmenin öngörülemeyen doğası nedeniyle, bu aşamanın tamamlanması için belirlenmiş bir zaman çizelgemiz yok”
Chromia projesinin devam etmekte olan amaçları bunlardır:
- Hassas Yapılandırma Güncellemeleri
Bu güncellemeler ile ekip daha az sorunla çalışan blokzinciri yaratmak istiyor. Hata yaptığında kendini durduran ve işlemleri geri alınabilmesi de buraya dahildir. Node’lar arasında senkronizasyon soru bu güncellemeler ile de sıfıra indirilecektir.
- FT4 Token Standardı
Şuan CHR Token “Flexible Token” (FT4) standartına geçiş sağlayacaktır. Artık bu yeni standart sayesinde bu token tüm tür varlıkları destekleyecektir. Ayrıca yeni sürüm ile Metamask uyumluluğu da tanıtılacaktır.
- Sertleşdirilmiş Köprü (H-Bridge)
Bu köprü daha yüksek seviyede bir güvenlik sunacaktır. Köprü sayesinde Chromia ağı ile Ethereum ve diğer EVM zincirleri arasında varlıkların transferi mümkün olacaktır.
- Dış Zincir Ankrajı (Sertleşdirilmesi)
Güvenlik amacıyla yapılacak olan bu geliştirmede sistem bağlantıları Ethereum üzerindeki kontrol noktalarını kaydedecektir.
- Testnet Genişletme Aşaması
Ekip için 2023 yılının en önemli işlerinden birisi Testnet aşamasıdır. Bu aşamanın bu kadar önemli olmasının sebebi ardından hemen ana ağa geçişin artık mümkün olacağıdır.
- Chromia Ana Ağını Başlatmak
Bileşenlerin test edilip denetilmesinin ardından ise Chromia ana ağı başlatılacaktır. Ayrıca bu ana ağ projenin geliştiricileri tarafından sürekli bir şekilde denetlenerek optimize edilecektir.
Dikkatinizi çekebilir: AB, Kripto Düzenlemelerini Onayladı!
Tokenomics
CHR Tokenın maksimum arz sayısı 1,000,000,000 CHR‘dir. Bu arzın %68.65i, yani 686,549,902 CHR Token ise dolaşımdadır. Tokenın pazar değeri ise yazının yazıldığı anda ~94 milyon dolara tekabül ediyor.
Aşağıda yer alan grafikte gösterildiği üzere token arzının büyük bir kısmı Ekosistem Fonu na aittir. Kilit sürelerinin açılma tarihi ise 2024 yılının kasım ayına kadar sürecektir.
Tokenların diğer bir kısmı telafi havuzları, staking ödülleri ve s. hizmetler için ayrılmış durumdadır.
Token Dağılımı
İlk olarak Chromia piyasaya sürüldüğünde 1.000.000 CHR Token yaratıldı. Bu aşağidaki resimde gördüğünüz gibi dağıtımın temel kısmı ise Ekosistem Fonu için ayrılmıştır.
Chromia (CHR) Token Nasıl Satın Alabilirim?
Chromia (CHR) Token almak için Binance, Kucoin, Huobi, Gate.io, AscendEX, CoinEx gibi merkezi borsaları kullanabilirsiniz. Borsalarda işlem yaptığınız zaman yüksek miktarlarda komisyon ücretleri alınır. Daha düşük ücretlerle alım/satım yapmak için Coin Mühendisine özel kayıt linklerini kullanabilirsiniz.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.