Bilal Huseynov 
Artık dünya nüfusunun %4’ü tarafından benimsenilen blockchain teknolojisi henüz tam anlamıyla kullanılmamıştır. Bugün blockchain teknolojisi çoğunlukla finansal hizmetler alanında kullanılmaktadır. Ancak bu teknoloji sadece finansal hizmetlerle sınırlı değildir. Tıp, gıda zinciri ve benzeri tüm alanlar da bu teknolojiden faydalanabilir. Aynı zamanda oylama sistemi de.
Dikkatinizi çekebilir: DeFi Nedir? Avantajları Nedir?
Demokrasinin en önemli bileşenlerinden biri oylama sistemi kullanımıdır. Bu ülkelerin geleceği ve kalkınması açısından büyük önem arz etmektedir. Seçimlerin şeffaflığı ve tarafsızlığı temin edilmelidir. Bu amaçla insanlara yardımcı olabilecek teknolojilerden biri de blockchain‘dir.
Bildiğimiz üzere 14 mayıs 2023 tarihinde Türkiyede Cumhurbaşkanlığı ve 28.dönem Milletvekili Genel Seçimleri yapılacak. Seçimlere günler kala, bu konuya blockchain teknolojisi açısından bakalım.
Neden Blockchain?
Blockchain teknolojisi aslında bir tür dağıtık defter teknolojisidir. Adından da belli olduğu üzere bu teknoloji merkezi bir yapıya sahip değildir. Yani verilerin depolandığı altyapının herhangi bir merkezi yoktur. Eğer bir merkez yoksa, buraya aktarılacak veriler de tek kişi tarafından kontrol edilemeyecektir. Yukarıda insanlık tarihi için ne kadar önemli olduğundan bahsettiğimiz için, blockchain teknolojisinin şeffaf ve kontrol edilebilir olması gerektiğini vurguladık.
Blockchain de tamamen merkeziyetsiz bir yapıya sahiptir. Özellikle node’lar ile sağlanan merkeziyetsizlik sayesinde bu teknoloji oylama sistemi için en önemli adaylar arasında yer almaktadır. Sonuç olarak, blockchain bir oylama mekanizmasında kullanılabilir.
Daha Önce Ülkeler Tarafından Kullanıldı mı?
Ülkeler bu teknolojinin kullanımına 2018 yılından başlamıştır. İlk kullanan ülkelerden biri Sierre Leone‘dur. 7 Mart tarihinde yapılan oylama ile Sierre Leone bu sistemi kullanan ilk ülke oldu. Oylama zamanı ülke Agora Blockchain‘ini kullanmıştır.
Agora’nın CEO’su Leonardo (Leo) Gammar oylama prosedürü hakkında konuşmuştu. Söylediğine göre anonim şekilde verilen oylar ve bültenler Agora tarafından not alınmıştır. Not alınma işlemleri bittikten sonra aşamalı olarak oylar önce doğrulanmış, ardından hesaplanmıştır. Hesaplama bittikten sonra herkese açık şekilde sonuçlar yayınlanmıştır.
2018 yılında ABD‘nin Batı Virginia eyaleti de bu sistemi kullanmıştır. Daha sonra 2020 yılında da Utah bölgesi bunu yaptı. Her iki seçim sırasında Voatz uygulaması kullanılmıştır. Voatz sistemi sayesinde kullanıcılar yüzleri ile oy haklarını kullanmıştır. Ayrıca yurt dışında konuşlanmış Silahlı Kuvvet Üyeleri de kendi askeri ID’lerini kullanarak bu seçime katılabildiler. Sistem seçmenler için bir oy pusulası oluşturmuş ve daha sonra verilen oyları takip etme görevlerini üstlenmiştir.
Bu teknolojiyi oylama için kullanan bir diğer ülke ise Rusya. Rusya 2019 yılının haziran ayında bu sistemin kullanımı için bir pilot proje başlattı. Proje Moskova Şehri Seçim Komisyonu ve Moskova Bilgi Teknolojileri Departmanı (DIT) partnerliğinde yürütülmüştür. DIT Başkanı Artem Kostyrko bu konu hakkında bahsederken test amaçlı başlatılan bu projenin asıl amacının çeşitli kurumlardan ilgili geri dönüş almak ve yapılacak değişiklikleri anlamak olduğunu söyledi.
Bu ülkeler blockchain’i oylama için kullandı. Ancak bunlar sadece deneme amaçlı olmuştur. Bugün dünya üzerindeki hiçbir ülke tarafından resmi olarak bu teknoloji kabul edilmemiştir. Peki, bu prosedür tam olarak nasıl işlemektedir?
Dikkatinizi çekebilir: Lido DAO Oylama Yaptı: Milyonluk Lido Satışına Hayır!
Prosedür Nasıl Gerçekleşiyor?
İlk olarak, her seçim hakkına sahip olan vatandaşın bir mobil telefona sahip olması gerekir. Bu cihazı oy pusulası olarak düşünmeliyiz. Her vatandaş kendi oy pusulasına sahip olacak ve kontrol tamamen onun elinde olacaktır. Aynı zamanda, vatandaşlar bu dijital oy pusulasını kullanarak kimlik bilgilerini doğrulayacaklar. Mobil telefonunu kullanarak uygulama sayesinde blockchain ile etkileşime girecekler.
Blockchain kendisi ile iletişim halinde olan kullanıcısının verilerini ilk olarak bloklara işler. Veriler bloklara anonim şekilde işlendikten sonra tüm kotanın dolumu beklenilir. Kota dolumu gerçekleştikten ve ya seçim için ayrılan zaman bittiğinde, ağ oyları hesaplamaya başlar. Bildiğimiz üzere, blockchain bir back-end teknolojisidir. Yani kullanıcılar onunla etkileşime girerken ve ondan bir çıktı alırken front-end’leri kullanmak zorundadır.
Son aşamada da, kullanıcılar front-end’ler sayesinde arka planda blockchain’in topladığı veriler ve sonuçları görebileceklerdir. Bu prosedür gerçekleşirken, hangi sorunlar ortaya çıkabilir? Bu prosedürün avantajlar ve dezavantajları var mıdır?
Avantaj ve Dezavantajlar
İlk olarak avantajlardan başlayalım. Yukarıda da bahsi geçtiği üzere blockchain bir dağıtılmış defter teknolojisidir. Veriler tek bir merkezde tutulmadığı gibi her kes tarafından da görülebilir. İlk avantaj oylama prosedürünün yüksek şeffaflıkta geçirilmesidir. Blockchain üzerine kayıtlı olan dijital oy pusulalarına sahip her kes zorunlu kimlik doğrulamasından geçerek oy kullanabilmektedir. Bu da sahte oyların karşısını alacaktır. Ayrıca bir kullanıcı birden fazla oy kullanmaya kalktığı zaman da sistem tarafından cezalandırılacaktır.
Başka bir avantajı ise herkes tarafından görülebildiği gibi ağ üzerinde yetkisi olan herkes tarafından da doğrulanabilecektir. Bu özellik bize oylama prosedürünün hiç kimse tarafından kontrol edilemeyeceğini gösteriyor.
Avantajlar olduğu gibi sistemde dezavantajlar da mevcuttur. Yukarıda bahsettiğimiz gibi oylar herkes tarafından görülebilir ve doğrulanabilir. Bu blockchain teknolojisinin bir gereksinimi. Olmadığı takdirde ağ merkeziyetsizliği sağlayamaz. Burada seçmen mahremiyeti açısından bir dezavantaj oluşur.
Seçmenlerin verdiği oy ve onların hangi kurumların desteklemesi açık şekilde görülmektedir. Fakat burada oyların anonimliği korunmaktadır. Sadece belirli adresler tarafından oyların verildiği herkese görülecektir. Bu aslında o kadar kritik bir sorun değildir.
Bir diğer dezavantaj ise maliyet. Böylesine bir ağın inşa edilmesi yüksek maliyet gerektirmektedir. Bu da ciddi bir dezavantajdır. Çünkü dünyada demokrasi ve oylama sistemini kullanan tüm dünya ülkeleri bu maliyeti karşılayacak durumda olmayabilir.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.