Sıfır Bilgi Kanıtları (ZKP) ve Blok Zincirlerde Kullanımı

Sıfır bilgi kanıtları (zero knowledge proofs – ZKP’ler), gizliliği riske atmadan blok zincirlerindeki ifadelerin doğruluğunu kanıtlamayı sağlayan protokollerdir. Kullanıcıların, işlemin ayrıntılarını ifşa etmeden bir işlemin geçerliliğini doğrulamasına olanak tanır. ZKP’ler, blockchain teknolojisi ve dijital güvenlik alanında önemli bir yenilik olarak öne çıkar.

Sıfır Bilgi Kanıtları Nasıl Çalışır?

Sıfır bilgi kanıtları, girdi verilerini işleyen ve doğruluğunu onaylayan algoritmalar kullanır. Ethereum‘daki StarkNet, Polygon Zero, ZkSync gibi projeler bu protokollerden yararlanır. ZKP’lerin verimli çalışması için karşılamaları gereken üç temel kriter vardır:

1. Sıfır Bilgi: Doğrulayıcı, orijinal veriye erişemez. Onlara sunulan tek bilgi, ifadenin doğruluğudur.
2. Geçerlilik: Protokoller geçersiz girdileri doğrulayamaz. Kanıtlayıcı, doğrulayıcıyı ifadelerinin doğru olduğuna inandırmak için manipüle edemez.
3. Bütünlük: Girdi geçerli olduğu sürece, protokol ifadeyi her zaman doğrular. Protokol, her iki tarafın da dürüst olduğu ve verilerin doğru olduğu durumlarda kanıtı kabul eder.

Temel bir sıfır bilgi kanıtı üç bileşenden oluşur:

1. Tanık: Gizli bilgiye sahip olan bir tanıktır. Kanıtlayıcı, yalnızca bilgiye sahip bir tarafın bilebileceği sorular sorar.
2. Meydan Okuma: Bu aşamada doğrulayıcı, kanıtlayıcının yanıtlaması gereken soruları seçer.
3. Yanıt: Yanıtla birlikte doğrulayıcı, kanıtlayıcının tanığa erişebildiğini onaylar. Doğrulayıcı, daha fazla soru seçmeye devam eder. Birden fazla soru sorulması, kanıtlayıcının bilgi hakkında sahte bilgi edinme olasılığını azaltır.

Sıfır Bilgi Kanıtı Türleri

İki tür sıfır bilgi kanıtı vardır: etkileşimli ve etkileşimsiz.

1. Etkileşimli Sıfır Bilgi Kanıtları: İki taraf arasında karşılıklı iletişime izin verir. Aktif iletişim, doğrulayıcıyı tatmin edecek şekilde ifadenin doğruluğunu sağlar.
2. Etkileşimsiz Sıfır Bilgi Kanıtları: İki taraf yalnızca bir kez ileti gönderir. Kanıtlayıcı, bilgileri sıfır bilgi kanıtını hesaplayan bir algoritma ile paylaşır. Doğrulayıcı kanıtı alır ve kanıtlayıcının bilgilerini doğrulamak için başka bir algoritma kullanır.

Çoğu mevcut protokol etkileşimsiz ZKP’ler kategorisine girer. Bu protokoller arasında şunlar bulunur:

• ZK-SNARK’lar: Küçük boyutları doğrulama sürecini kolaylaştırır. Bu protokoller, kriptografik bir kanıt oluşturmak için eliptik eğriler kullanır.
• ZK-STARK’lar: İki taraf arasındaki minimum etkileşim nedeniyle oldukça hızlıdırlar.
• Bulletproof’lar: Güvenilir bir kurulum gerektirmez. Kısa ve etkileşimsiz sıfır bilgi kanıtları, özel kripto para birimi işlemlerine olanak tanır.
• PLONK’lar: Evrensel ve güvenilir bir kurulum kullanarak çok sayıda katılımcıya izin verir.

Sıfır Bilgi Kanıtlarına Neden İhtiyaç Duyarız?

1. Güvenlik ve Mahremiyet: Web3, işlem geçmişi halka açık blok zincirlerinde mevcut olduğundan mahremiyeti garanti edemez. ZKP’ler sayesinde kişisel bilgiler ifşa edilmeden bilgi doğrulaması yapılabilir, böylece anonimlik korunur.
2. Kimlik Doğrulama: Kişinin kimliğini kanıtlamak, hassas bilgilerin paylaşılmasını gerektirmez. ZKP’ler, kimlik doğrulama sürecini gizli ve güvenli bir şekilde gerçekleştirmek için farklı çözümler sunar.
3. Ölçeklenebilirlik: Blok zinciri ağları, ZKP’ler ile temel verileri ifşa etmeden işlemleri doğrulayabilir. Blok zincirinde depolanan bilgiler azaldıkça ağın verimliliği artar.
4. Uyumluluk: Kuruluşlar kara para aklama, müşterini tanı (KYC) ve benzer yasalarla ilgili düzenleyici gerekliliklere uyabilir. ZKP’ler, kuruluşların kullanıcıların kişisel bilgilerini merkezi veritabanlarında saklamadan yasal uyumluluk sağlamasına olanak tanır.

Sıfır bilgi kanıtları, kimliği belirsiz veya güvenilirliği belli olmayan taraflara bilgi doğrulaması sağlayan temel bir kriptografi aracıdır. Web3 alanının doğası, bilgi doğrulama konularında önemli zorluklar teşkil edebilir. ZKP’ler, hızlı ve güvenli işlemler sağlayarak bu zorlukları aşmayı vaat eden devrim niteliğindeki protokoller sunar.

İçeriklerimizden anında haberdar olmak için bizleri Google News üzerinden takip edebilirsiniz!

Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.