Tanju Akbıyık 
Bu Yazımızda en çok merak edilen konulardan biri olan Node nedir? ve Node nasıl kurulur? en ince detaylarına kadar sizlere anlatacağız.
Node nedir ,node nasıl kurulur adlı yazımıza başlamadan önce sizlere Blockchain teknolojisini ve mimarisini basit bir dille en ince detaylarına kadar anlatıp daha sonra 0’dan Node nasıl kurulur ve nelere dikkat etmelisiniz gibi bir çok konuya değineceğiz.
Blockchain
Blockchain 2008 yılında temelleri atılmış, 2009 yılında ise Bitcoin ile tanınmaya başlamıştır. Bu teknoloji dağıtık bir kayıt defteri olarak tanımlanmaktadır. Daha kapsamlı bir tanımıyla Blockchain, dağıtık olan, paylaşılabilen, şifrelenmiş, geri dönüşü olmayan ve bozulmayan bir bilgi deposudur. Blockchain, sistemi kullanan kullanıcılar arasındaki işlemleri doğrulayarak saklayan bir sistemdir.
Dağıtık Kayıt Defteri (Distributed Ledger), üzerinde tutulan veri genellikle şifrelenmemiş halde bulunur yani isteyen herkes bu verilere erişebilir. Bunlar şifrelenebilir miydi elbette! ancak anahtar sahibi dışında kimseye bir yararı dokunmazdı ve beraberinde farklı sorunlar getirirdi. Multilateral yani çok taraflı sistemlerde, sisteme eklenmesi istenen her verinin geçerli bir standarda sahip olması gerekir. Bu hem sistemin bütünlüğünü hem de genel tarafından kabullenebilirliliği sağlar. İşte bu noktada konsensus dediğimiz mutabakat yapısı ortaya çıkar.
Blockchain de işlemler blok denilen yapılar halinde tutulur ve bu bloklar birbirine art arda bağlanarak bir zincir oluşturur. Bu bloklar belirli kurallar çerçevesinde oluşturulmuştur. Yazılan her blok dağıtık kayıt defterlerine dağılır ve kopyası olacak şekilde eklenir. Yani oluşturulan her yeni blok bir önceki bloğa ait veriyi barındırır.
Blockchain de herhangi bir işlem gerçekleştiğinde mevcut ağ üzerinden yayınlanır, sisteme dahil olan her düğüm yani sistemi kullanan herkes, sistemdeki bağlantıları olan ya da olmayan herhangi iki kişi tarafından yapılan bu işlemi onaylayarak kaydını tutar. Bu sayede blok doğrulanır, sonrasında bu bilgi asla değiştirilemez veya silinemez.
Düğüm, Sistemde bulunan her bir kullanıcıyı ifade eder. Sisteme katılan her kullanıcı, sistemin birer kopyasına yani kayıt defterine bir başka deyişle veri tabanına sahiptir. Bu defter peer to peer denilen uçtan uca bir diğer adıyla eşler arası protokolü kullanılarak diğer düğümlerle eklenir. Bu sayede 3. Taraf bir aracı ortadan kaldırılır zaten bu sayede Blockchain in merkeziyetsizliği sağlanır.
Blockchain sistemi temel bazı kriterlere sahiptir ve bu standartlar üzerine kurulmuştur.
Dağıtık: Blockchain in en temel özelliği olarak kabul edilir. Veriler tek bir yerde tutulmaz, dağıtılabilir şekilde kaydedilir ve tüm kullanıcılar tarafından depolanabilir.
Şeffaf: Verilerin kaydı her düğüme şeffaftır ve veriler geriye dönük olarak doğrulanabilir.
Bağımsız: bir merkez olmadan, konsensus yapısı sayesinde sistemdeki her düğüm verileri güvenli bir şekilde aktarabilir.
Değiştirilemez: Blockchain e eklenen veri hiçbir şekilde güncellenemez, silinemez ve kalıcı olarak saklanır.
Kimlik gizliliği: Blockchain sisteminde düğümler yani kişiler kimlik belirtmeden veri aktarımı gerçekleştirebilir. Bu işlem için kişinin Blockchain adresinin bilinmesi yeterlidir.
Blockchain Kayıt Yapısı
Blockchain teknolojisinde veri her zaman belirli bir sıra sistemi ile kayıt altına alınır. Bunu daha iyi anlamak için kurgusal ama basit bir canlandırma yapalım:
Bir sınıftaki hocanın Blokchainin yapısını sınıftaki öğrencilere anlatmak için bir deney yaptığını varsayalım ve yoklama alma sistemini düşünün, hoca derse girer ve boş bir kâğıt verir en baştan başlayarak herkes adını soyadını imzasını ve tarihi yazmalarını ister (burada tarih, aynı gün içinde olacağı için değişmiyor tarihten kasıt anlık zamandır saniye cinsinden düşünebilirsiniz).
Blockchain kayıt sistemi bu örneğe benziyor. Kâğıda yazdığımız isimler veriyi ifade eder. İsmini ilk yazan kişinin belirlediği kural çerçevesinde devam eden sistemde her isim satırı Blok adı verilen yapıları ifade eder. Her bir blok kendi özel imzasına sahiptir. Tarihin Blockchain sisteminde karşılığı ise zaman akışıdır, her bir blok oluşturulduğu anda bloğun üzerine tarih ve saat bilgilerini içeren bilgi de eklenir. Böylece her biri kendi imzasına sahip, belirli bir zamanda kaydı oluşturulan veri blokları sıra ile arka arkaya dizilir ve Blockchain i oluşturur. Bu yapıda ilk kayıt başlangıç bloğu olduğu için, bu bloğa özel olarak Genesis adı verilir.
Blockchain Sıra Yapısı
Sıra yapısında anlamak için verdiğimiz yoklama örneğinden devam edelim. Hoca sıra yapısını anlatmak için şöyle bir kural ortaya atıyor. Doğrulama, sonradan eklenme ve birbiri yerine imza atmaların önüne geçmek ve yanlış bir şeyde attığı imzadan sorumlu tutulmak için herkes kendinden bir sonraki kişinin bulunduğu satırı da doğrulayıp imza atacak.
Artık bu yeni yapıda, yapılabilecek herhangi bir değişiklik kendisinden bir önceki kişinin imzasına da sahip olacağı için, yoklama defteri (zincirimiz) dikkatlice kontrol edildiğinde, rahatlıkla sıranın bozulduğu anlaşılabilecektir. Bu şekilde devam ettiğinde ilk kişi hariç her yeni isimde adını yazıp imza atan arkadaşımız dışında, bir önceki kişinin de de imzası eklenmiş olacak.
İlk oluşturulan blok kendisinden önce bir blok olmadığı için Genesis, yani başlangıç bloğu olarak isimlendirilir ve sadece kendi dijital imzasını taşır. Ancak, ardından gelen her bir blok kendisininki ile, bir öncekinin de benzersiz imzasını içinde taşıyacaktır. Böylece, sıralı bir kayıt yapısı dijital dünyada mümkün hale gelir.
Blockchain Dağıtık Yapısı
Öğretmenin dağıtık yapıyı anlatmak için başvurduğu yöntem ise şu oluyor: herkese boş bir kâğıt veriyor ve herkesin kâğıda aynı sırayla herkesin ismini yazıp isimlere sahip kişilere imzalatmasını istiyor ayrıca sıra yapısında anlattığımız gibi herkes kendinden sonra gelen kişiyi de doğrulayıp imza atıyor. Yani herkeste kopyalanmış haliyle değil onaylanmış ve doğrulanmış haliyle birer kopya bulunuyor.
Artık belirli bir kayıt ve sıraya sahip ve üretilen zincirin kopyalarının herkese dağıtıldığı bir yapıya sahibiz. Bu durumda herhangi bir kişinin sıralama üzerinde gerçekleştireceği bir manipülasyon veya hile, artık fark edilecektir. Çünkü çoğunluk, ellerindeki kayıtları birbiri ile karşılaştırıp, çoğunluğun mutabık kaldığı yapıya güvenmeye devam edebilecek ve hile yapmaya çalışanlar fark edilecektir.
Blockchain teknolojisi de tam olarak bizlere aynı yapıyı sunmaktadır. Veri sadece bir merkez veya bir merkez grubu tarafından değil, sisteme dahil olan herkes tarafından kayıt altına alınmaktadır. Burada tarafların birbirini tanıması gerekmediği gibi, güveni sağlayan şey kişiler arasındaki ilişkiler değil, sistemin en başta belirlenen kuralları ve bu kurallar dahilinde üretilen kayıt zincirinin herkese dağıtılmasıdır.
Blockchain kayıtlarının dağıtıldığı tüm bloklar, kendi aralarında iletişim halinde kalarak sistemin bozulmadığının teyit ederler. Eğer veri kayıt zinciri yapısında, aradan bir halka çıkarsa veya değişirse, zincir kırılır ve sistemin geneli kırık/bozuk halkaya sahip noktayı dağıtık kayıt defteri ağından çıkartır. Böylece geriye kalanlar, zincirin kırılmadan devam ettiği noktasında mutabık (hemfikir) kalarak sistemi kullanmaya devam ederler.
Ufkunuzu biraz daha zorlayarak verdiğimiz canlandırmayı tüm sınıfların tüm okullara uygulayın yani kısacası herkesin bu işlemleri diğer okuldakilerde yaptığını düşünün, tek bir öğrencide tüm veri bulunuyor kulağa çok garip geliyor ki muhtemlen gerçek dünyada bu kadar veriyi saklayabilecek bir geçek depo yoktur. Her öğrencinin çok büyük bir kütüphanesi oluyor. Hayal gücünüzü biraz zorlayabilir. İşte hayal gücünüzü gerecek hayatta bu kadar zorlayan fikirdir Blockchain ve o yüzden Blockchain sadece coinlerden oluşmuyor hatta coinler bu sistemin belki de en zayıf halkasıdır.
Blockchain de ki bu temel mimariyi anlamamızın nedeni nodelara hakimiyetinizi artırmak bu yapıyı anladıysanız diğer kısımlar daha da kolay gelecektir. Ancak bazı temel kavramları bilmenizde fayda var.
Node Nedir?
Yazımızın önceki kısımlarında sizlere Blockchain Mimarisi hakkında genel bir tanımlama yapmıştık bu tanımlamayı Node ların temel mantığını daha iyi öğrenmek ve kıyas metodunu uygulayarak devam etmek için anlattık, yazımızın bu kısmında ise Node ları tam olarak anlatacağız.
Nodu kısaca anlatacak olursak bir ağ node’u bir mesajın yaratıldığı, alındığı ya da iletildiği bir nokta olabilir.
Peki blockchain için node nedir diye soracak olursak, Blockchain de node, blok zincirinin bütünlüğünü korumak gibi temel görevlere sahip bir sistemdir. yazımızın ilerleyen kısımlarında bu konuya daha detaylı değineceğiz. Kısaca tanımlayacak olursak node, bir bilgisayarda veya başka bir donanım aygıtında bulunan blok zincirinin bir kopyasıdır.
Node dediğimiz bu kopya yapılara Türkçe de Düğüm adı verilir. Bu düğümler, blok zinciri üzerinde meydana gelen tüm işlemleri takip etmek ve kaydetmek ve yeri geldi mi blok üretmekle görevli olan yapılardır. Yeni bir düğüm oluşturmak isteyen herkes bu işlemi basit bir şekilde gerçekleştirebilir. Bu düğümleri çalıştırabilmek biraz zordur bu da donanımsal olarak yeterli altyapıya sahip olmadığımızdan kaynaklanır bu durumda servis sağlayıcılardan sanal bir bilgisayara yani sanal bir sunucu satın alarak bu işlemleri gerçekleştiririz. Bu hem nodumuzun sürekliliğini hem kendi bilgisayarımıza yük bindirmememizi sağlar. Elbette birçok yöntem var bir sürü donanım sayılabilir ancak burda ki mantığı anlamanız için bu örnek üzerinden hareket edelim.
Merkezi ve Merkeziyetsiz kavramları:
Merkezi yapılarda örnek olarak banklarda, size ait veriyi siz kendi elinizde bulundurmazsınız bankanın databaseinde ne kaydediliyorsa siz onu görürsünüz ve yaptığınız işlemlerde sizin bir yetkiniz yoktur transferleri ya da diğer işlemleri siz yapmıyorsunuz sadece yapılması için bir talepte bulunuyorsunuz bunu da merkezi yapı altındaki sistem geçekleştiriyor.
Burada asıl anlatılmak istenen bankanın merkezi olması ve databesine ne kadar güvenebilirsiniz, bir hack saldırısı karşısında durabilecek bir altyapısı var mı, ya da bir saldırı neticesinde size ait veriler sıfırlandı, banka bu silinen veriyi nasıl doğrulayabilir, bunun gibi birçok soru işareti kafamızda canlanıyor. Yine aynı soruları Blockchain in merkeziyetsiz yapısı üzerinde sorduğumuzda tüm sorulara mantıklı bir cevap bulabilirsiniz. Amaç bankları kötü olduğunu söylemek değil ancak siz kendiniz bile bu varlıkların güvenliğini sağlayamıyorsunuz, başkasına koruması için veriyoruz mevzu güven ise kıyaslayarak hangisi daha güvenli siz karar verin. Bankaların yaptığı reklamlara baktığınız zaman çoğu yerde güven ile ilgili iddialarda bulunurlar herkes güvenli bir banka arar. Çünkü burada bir sorun var güven konusunda eksiktir kimse parasını boşa gitmesini istemez.
Peki yine bankalar üzerinden hareket ederek bankanın açığını bulalım ve bankayı güvenli bir konuma getirelim. Bunun yolu aslında çok basit, güven sorunu data basenin güvenliğinden dolayı vardı biz bankaya ait bu veri tabanını herkesin erişebileceği veya herkese açık bir şekilde sunarsak bu banka en güvenilir banka olurdu ancak burAda şöyle bir detay var bankaya ait bu veri insanların güvenliğini tehlikeye atmaz mı? evet aslında güvenliği tehlikeye atar ama sadece sayılardan ibaret olan ve sahip dışında kimse kime ait olduğunu bilmezse bu sorun ortadan kalkar.
İşte Bitcoin’in aslında genel olarak blockchain in mantığı tamamen herkesin veri tabanı olabildiği merkeziyetsiz bir sisteme dayanmaktadır. İşte herkesin veri tabanı olabildiği bu sistemde, bu veri tabanlarının kaydını tutan kişilere yani cihazlara NODE denir.
Node’ların Merkeziyetsizliği:
Merkeziyetsiz kavramının nodelarda nasıl olduğuna az çok değindik peki bu merkeziyetsizliğin bir ölçütü var mı bir başka tabirle merkeziyetsiz dediğimiz bu nodelar arasında fark neye göre oluşuyor. Merkeziyetiz bir sistemin ne kadar merkeziyetiz olduğu bu veri tabanlarının yani düğümlerin ne kadar çok olduğu ile alakalıdır. Yani ne kadar çok kopyalanmış database var ise, o sistem o kadar merkeziyetizdir.
Bankadaki sistemde veritabanı sadece banka iken, Bitcoin gibi sistemlerde kimsenin iznine gerek duymadan, istediğimiz zaman veritabanı olabiliyoruz bunu da nodelar sayesinde yapıyoruz.
Aslında nodeların merkeziyetsizliğini belirleyen iki tane ölçüt vardır.
Birincisi, node sayısının fazlalığı ve bu nodeların kurulum kolaylığı Blokzincirin merkeziyetsizliği ile doğrudan alakalıdır. Eğer bir Blokzincire rahatlıkla node kurulamıyorsa veya zaman içerisinde node kurulduktan sonra bu node’un açık tutulması zorlaşıyorsa o Blokzinciri merkeziyetsizlikten taviz vermiş olur. (Son zamanlarda Ethereum da bu tavizler verildi)
İkincisi ise, nodu kurmak için herhangi bir yerden izin almak zorunda olmamasıdır o blokzincirin ne kadar izin gerektirdiği ile alakalıdır bu konuya daha önceki Blockchain makalelerimizde blockchain türlerinde değinmiştik buradan makaleye gidebilirsiniz.
Merkeziyetsizlik üzerinden şöyle bir kıyas yapalım node un kurulumu kolay ancak izin gerektiriyorsa bu merkeziyetsizliğinden taviz vermiş demektir. Ya da nodun kurulumu çok zor ancak izin gerektirmiyor ise bu da merkeziyetsizliğinden taviz vermiş olur. Olması gereken hem kurulumu kolay hem de izin istememesi durumudur. Bunlar bizim temel iki ölçütümüzdür.
Node Türleri
Birçok kişinin genel kabul gördüğü bir sınıflandırma türüne göre hareket edeceğiz. ve çoğu yerde bu sınıflandırma sisteminde farklılık görebilirsiniz, Bunlar dışında görebileceğiniz istisnai farklı türler olabilir ancak genel olarak bu şekilde sınıflandırılıyor. Kısaca diğer türlere de değineceğiz.
Arşiv (Archive) Node’lar
Blokchaindeki daha doğrusu seçilen ağa dair tüm veriyi içinde barından A dan Z ye zincir üzerindeki tüm veriyi depolayan nodelar arşiv node olarak sınıflandırılıyor. Arşiv nodelara kısaca zincirdeki database’in tam olarak bir kopyasıdır Genesis bloğundan yani ilk bloktan başlayarak son oluşturulan bloğa kadar tüm veriyi depolar. Buna en yakın örnek olarak explorerları yani Etherscan veya Bsccan verilebilir.
Bizler Etherscan i zincir üzerindeki işlemleri görüntülemek için kullanıyoruz işlemleri görüntülemek için illa Etherscan dan bakmamıza gerek yok arşiv node kurarak bizlerde aynı bilgilere erişebiliriz. Bu işlemlerin detaylarını bize sağlayan yani bize verileri gösterenler aslında arşiv node kurarak orada ki işlemleri bize Etherscan da gösterirler. Arşiv nodelarını herkes kurmayı tercih etmez çünkü bazen boyutlar çok yüksek miktarlara ulaşabiliyor örneğin Etherscan da daha doğrusu Ethereum da ki veri şuna da 11 TB tan daha fazladır ve bunu gerekmedikçe kurmaya çalışmazlar.
Full Node’lar.
Full node aslında kafanızda canlandırdığınız gibi Full yani tüm detayların yer aldığı node değildir aksine tüm veriyi tutmayan nodelardır, bunu yapanın yazımızın geçmiş kısımlarında Arşiv node olduğunu söyledik. Burada temel olarak ayrılması gereken iki terminoloji var birincisi Blockchain History İkincisi Blockchain State. Blokchain Historyde adından anlaşılacağı gibi geçmiş tarihi açıklar Blockchain state ise anlık yani sitemin devamlılığı için minimum gerek verilerin bulunduğu kısımdır. Arşiv nodelar her ikisini üzerinde bulundurur full nodelar ise History kısmını es geçip anlık yani State kısmını üzerinde bulunduran nodelardır. elbette full nodelarda kendi için de birçok dala ayrılır.
Yine Ethereum üzerinden örnek verecek olursak Ethereum da Arşiv nodun boyutu 11TB kadar çıkarken bu Full nodeda 1 TB kadar bir boyuta çıkıyor bu da her geçen gün blok doğrulandıkça yeni işlemler kayıt altına alındıkça artarak devam ediyor dolayısıyla tüm veriyi full noda kurmuyoruz. Bir başka deyişle “Full Node” blokzincirdeki gereksiz tarih bilgisini kırpıp gerekli olan kısımları tutan nodedur. Kullandığımız kırpma kelimesi de çok önemli Full nodeların tüm verinin olmamasına karşın eksiksiz çalışmasını da “Prunning” adı verilen Türkçe karşılığı budama kırpma olarak geçen mekanizmaya borçludur. Purnning ile node da arşiv nodeun tuttuğu gereksiz ya da sistemin çalışması için zaruri olmayan bilgiler (Geçmiş veriler genesis blok gibi önemli veriler hariç) budanır.
Validator/Miner (Consensus) Node’lar.
Validatör Nodelar da aslında Full nodelara dahildir. Çünkü validatör nodunda tüm sistemi indirmiyoruz bunun yerine gerekli bileşenleri indirerek çalıştırıyoruz. Adından da anlaşıldığı gibi validatör nodelar validatör olarak çalışan blokları doğrulamak için kullanılan nodelardır. Bildiğimiz Bitcoin’deki veya Ethereum da ki madenciler veya PoS sistem ile çalışan validatörler de aslında NODE’dur. Yani madencilik yapılırken de validator olurken de node kurmak gerekiyor. sadece validatör nodelar blok doğrular demek yanlış olur hem full nodelar hem arşiv nodelar da bu yetiye sahiptir.
Bu node tipleri çoğu yerde karşımıza Konsensus Node olarak çıkar. Consensusa katılmak demek o zincir üzerinde blok doğrulamak demektir çoğu sistemde bu nodelar ödül kazanır örneğin Ethereum pow sisteminde Ethereumda blok doğrulama karşılığında üretilen ETH lerden ödül olarak verilir. Buda teşvik edici olması için yapılır.
Bir blokzincirinin ister PoW ile ister PoS ile blok üretiyor olsun, blok üretimi için bu consensus node’lara ihtiyaç duyar. PoW sisteminde blok üretimi için belirli bir iş gücü gerekirken PoS sisteminde ise genelde iş gücü yerine stake edilecek bir miktar varlık gerekiyor örneğin Ethereum da bu minimum 32 ETH lık bir miktardır. İstisnai durumlar mevcuttur. Çoğu node full node olarak kabul edilir.
Staking Node’ları
Adındanda anlaşılacağı gibi Proof of Stake sisteminde kullanılan türdür. Blokların oluşturulmasına ve onaylanmasına katılmak için, stakerların belirli miktarlarda coin tutmaları gerekir. Yatırım yapılan coinlerin yanı sıra, stake etme algoritmaları blok zincirindeki zamanı, blok zincirindeki toplam staker sayısını ve bir bloğu kimin doğrulayacağını belirlemede rastgele bir faktörü de dikkate alır.
Authority Node’ları
Yine bir başka fikir birliği modeli, özel zincir kurulumlarında daha popüler olan Proof of Authority’dir. Otoriteler olarak adlandırılan node’lar, blok zincirinde yeni bloklar oluşturmak ve doğrulamak için belirlenir. Authority Node’ların çoğu doğrulama için gereklidir.
Master Node
Son olarak, masternode’lar başka bir full node türüdür. Tüm blok zincirini depolamanın ve işlemleri doğrulamanın yanı sıra, masternode’lar tüm ekosistemlerini stabilize edip güvence altına alır ve özel işlemler, anlık işlemler, hazine yönetimi ve finansmanı ve yönetim oylama gibi hizmetler sunar.
Light (SPV) Node
Light node’lar veya lightweight node’lar da vardır. Bitcoin blok zincirinden yalnızca blok başlıkları indirdikleri ve bu nedenle tüm blok zincirini depolamadıkları için, full node’lara göre çok daha az indirme ve depolama kapasitesine ihtiyaç duyarlar. Light node’lar arşiv node’lar gibi bütün blokzincirini indirmezler, full node’lar gibi blokzincir’in state’ini de indirmezler. Consensus node’ları gibi blok üretiminde de yer almazlar. Light node’lar sadece blokların çok minik bir kısmını indirip full node’lardan gelen bilgileri takip ederler. Dolayısı ile çok küçük miktarda veri indirerek light node kurabilirsiniz.
Bir node tüm veriyi indirmeden sadece bloklara dair küçük bir kısmı indirerek, bu zinciri takip edebilir ve full nodu takip ederler bir full node sistemde herhangi bir yanlışlık görürse bu hatayı zinciri takip eden herhangi bir light noda indirtip doğruluğunu teyit ettirebilir. SPV olarak da nitelendirilirler.
Stateless Node
Stateless node’lar 2017-2018 yıllarında Vitalik Buterin’in tarafından geliştirilmiş bir yöntemdir. Statelass nodelar validatör nodelarına çok benzerdir ancak en büyük farkları validatör nodeları gibi blok üretme yetkileri yoktur. Şu an günümüzde aktif olarak yer almıyorlar gelişim aşamasındalar ve Snark teknolojisinin temel prensipleri üzerinde çalışır. Onaylamalar zkSNARK lar aracılığıyla onaylanmaktadır. zkSNARK ile mevcut Blokzincir State’ini küçük kanıtlar haline getirip bunları birer “Witness Data” haline getirip zk Kanıtlar ile stateless node’lara sunarlar.
Genel node türlerine değindiğimize göre biraz daha kısa bir özet yapalım.
En büyük ve en kapsamlı olan arşiv node larıdır ve zincire dair tüm veriyi içinde barındırır. Full node ler zincirdeki tüm veriyi indirmezler, sadece gerekli veriyi indirirler full nodun altında çatalanan birçok tür bulunuyor bunların içinde staking authority monster nodeler gibi türler var. Vitalik butterin sunduğu Stateless Node’lar bulunuyor. Buraya kadar olanlar blokzincirde tam güvenlik sağlarlar. Sadece light nodeler blokzincirinde tam güvenlik sağlamaz.
Node’ların Amacı Nedir?
Blockchainde düğümlerin temel amacı, belirli kripto para birimleri için örneğin Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraların kısaca blok zincirinin hem güvenliğini hemde bütünlüğünü korumaktır. Düğümler birbirinin kopyası olduğu için herhangi bir bilgisayarda veya sunucuda sadece tek bir düğüm varsa bile tüm bir blok zincirinin geçmişi korunabilir. Böylece düğümler sayesinde blok zincirindeki kripto para birimleri siber saldırılar, güç kesintileri veya sistematik çöküntüler gibi durumlara dirençli hale gelir. Bir zincirde çalışan bir tane bile düğüm olduğunda bu veriler korunabiliyorken herhangi bir kripto paranın düğümlerine baktığımız yüzlerce hatta binlerce düğüm bulunuyor. Bir blok zincirinde ne kadar çok düğüm bulunursa, o kadar güvenli bir hale gelir.
Çoğunuzun kafasında şöyle bir senaryo canlanmış olabilir herhangi bir nedenden dolayı tüm zincir durdurulup yok edilebilir mi? Bu tarz komplo teorileri elbette bulunuyor, örneğin Bitcoin üzerinden devam edelim, bu düğümler sayesinde Bitcoin blok zincirinin bütünlüğünün bozulması oldukça düşük bir ihtimaldir. Ancak teorik olarak bu gerçekleşebilir.
Buna örnek birkaç komplo teorisi verelim, örneğin, Bitcoin blok zincirinin yok edilmesinin tek yolu nükleer bir savaş ile bu da tüm elektrik ve internet altyapısını çökmesiyle gerçekleşebilir, burda aktif tek bir düğüm kalsa bile zincir durdurulamaz veya aynı anda dünyanın her yerinde elektromanyetik bir bombanın patlatılmasıyla mümkün olabilir. Yine bu şekildede tüm elektrik ve internet altyapısı duracağı için durdurulabilir ancak geriye tek bir düğüm kaldığı takdirde, basit bir bilgisayarlar ile bütün bir blok zinciri tekrar aktif hale getirilebilir.
Bu eşsiz teknolojideki düğümler sayesinde art niyetli herhangi bir gurup veya hükümetler, hack guruplarının, ya da herhangi bir grup insanın bir blok zincirini tamamen kapatıp silmeleri imkânsız hale geliyor. Dünyanın dört bir yanına dağıtılmış düğümler sayesinde bir blok zincirinin binlerce kopyası mevcut olabilir ve her bir kopyayı tek tek silmek ise anlamsız olduğu kadar imkansızdır. Bu yüzden projeler her ülkeden en az bir validatör seçmeye özen gösterirler.
Bunun dışında peki nodelar sadece bu işlemi yarıyor yani sadece veriyi saklıyor der gibisiniz hayır aslında bu en önemli göreviydi bizler aslında cüzdanlarımız veya blockchainde yaptığımız tüm işlemlerimizde nodelara bağlanıyoruz ve yaptığımız işlemler makine diline göre gönderiliyor şifrelnerek kaydediliyor örneğin cüzdanınızla yaptığınız bir al işleminde cüzdanınız hangi ağı kullanıyorsa orda ki nodelardan birine bağlanıyor güveniyor işlemi yapıyor ve detayları kendinden başlayarak kaydediyor daha sonra ağa aktarılmış oluyor ve tüm nodelar bu veriyi kaydediyor burada zaman farkı yaşanmış gibi gelebilir ancak sistem bir bütün olarak çalışıyor ve sistemdeki her bilgi nerdeyse aynı anda tüm nodelara kaydedilir araya başka bir işlem sıkılmıyor. Şimdi yine kıyas yoluyla anlattıklarımızı toparlayalım Bir bilgisayar programını düşünün.
Bilgisayarınızda kullandığınız çoğu uygulama için tüm verileri bilgisayarınıza indirirsiniz örneğin bir oyun oynuyorsanız oyuna dair tüm dosyaların sizin bilgisayarınızda bulunması gerekiyor. Aynı şekilde blockchainde sistemin bir kopyasını yani nodun kurulu olması gerekiyor peki burada şöyle bir soru sorabilirsiniz biz node kurmadan cüzdanımızla bu işlemleri nasıl yapıyoruz. Yine bilgisayar programı örneği üzerinden devam ediyorum bazen uygulamayı bilgisayarımıza indirmeden sadece ağ üzerinden oyun oynayabiliyoruz burda oyunun yüklü olduğu sunucuya bir bağlantı sağlanıyor ve verilen yetkiler doğrultusunda oyunu bilgisayarınıza kurmadan oynayabiliyorsunuz. Cüzdanınızda yaptığınız işlemlerde aynı mantıkta çalışıyor bizler yaptığımız işlemlerde ağ üzerinden node bağlanıyoruz ve işlemlerimizi gerçekleştiriyoruz merkezi bir yapı olduğu için çok doğru bir örnek olmadı ama anlamanız açısından bu şekilde basite indirgenebilir.
51% Saldırısı:
%51 saldırısı, blokzincirinde ki hash oranının en az %51’ine sahip olan kişi veya grupların, blokzincirinde ki işlemleri kendi istekleri doğrultusunda değiştirebilmesi ve kontrol edebilmesi durumunu ifade eder. %51 saldırısı ile, blokzincirinde ki diğer madencilerin işlemlerini engellemeyi ve sistemin kontrolünü ele geçirmeyi amaçlar. Saldırganların, blokzincirinde ki diğer işlemleri geri çevirmesi durumunda çift harcama dediğimiz (double spending) sorunu ortaya çıkabilir. Çift harcamanın ne olduğuna tam olarak değinmeyeceğim ama kısaca bahsedecek olursak. %51 saldırıda yine önemli dediğimiz kelimelerden birinin sonucudur sistem consensus yani uzlaşma üzerine kurulu olduğu için çoğunluğun kararına göre hareket eden bir yapı esas alınıyor. Burda eğer sistemin yarısından fazlasına %51 ine hükmedersen karar verme yetkisi sende oluyor örneğin meclis 😀 ancak bunun olma ihtimali çok düşük
Double Spending (Çift Harcama) Nedir?
Bir dijital varlığın, aynı anda birden fazla kez kullanılmasına çift harcama (double spending) denir blokzincirinde tüm işlemler doğrulanarak ilerler. Bitcoin gibi pow consensüs modeline sahip ağlarda gerçekleştirilen işlemler madenciler tarafından gelen onay ile blokzincirine işlenir. Eğer aynı işlem ikinci kez gerçekleştirilmeye çalışılırsa tam düğümler işlemin sahte olduğunu gösterir. Bu durum kullanıcıları çift harcama ihtimaline karşı korur.
Bitcoin ağının yarısından fazlasını yani en az yüzde 51’ni ele geçiren bir kişi veya gurup, Bitcoin ağı içerisinde çift harcama gerçekleştirebilir. Bitcoin ağına %51 saldırısı gerçekleştirilme ihtimali çok küçük bir ihtimal olsa da mümkündür ancak blokzinciri ağının büyüklüğü ve gereken işlem gücünün çok fazla olması bu saldırının olma ihtimalini nerdeyse imkânsız denecek kadar zor bir duruma getirir.
Bitcoin madencileri sistemin 51%’ini ele geçirdiğini varsayalım bu durumda yapabilecekleri iki durum vardır. Birincisi Blok basımını durdurabilirler. İkincisi Bastıkları bloklarda double-spending yapabilirler ki double spendingin az çok ne olduğunu açıkladık. Birinci durumda blok basımı durdurularsa, blokzincir durur ama kuralları değiştiremezler.
İkinci durumda ise yani double spending çift harcama yapmaları durumunda diğer full node’lar bu blokları görmezden gelecektir,ve yine blokzinciri kurallarında bir değişiklik yapamayacaklardır. Sadece var olan veride hata oluşacak buna da bir çok önlem alınabilir.
İşte bu yüzden non Consensus full nodelar blok zincirilerinde ki en önemli faktörlerdir. Bir saldırı anında vücudumuzda ki antikorlar gibi savunucu rolüne girebilirler bu yapıyı ben vücudumuzdaki DNA ya çok benzetiyorum tüm veriler aynı anda her hücrede bulunuyor sadece görevler farklı biri diğerinin bölünmesiyle oluşuyor. PoS bir sistemde saldırı yapan konsensus yani validator node’lar Non-Consensus full node’lar tarafından fark edilecek ve cezalandırma mekanizmasını çalıştıracaklardır. Bu noktada Ethereum dan bir örnek verelim bildiğiniz gibi Ethereum merge güncellemesi ile PoW consensus modelinden pos consensensus modeline geçiş hazırlığında anacak Etherum un merkeziyetsiz kavramında bir açık oluştu ve bu açık Ethereum un bireysel nodelar yerine amazon web servisi gibi sağlayıcılarda toplu bir yürütmeye sahip olmasından kaynaklandı işte bu noktada vitalik eğer sisteme herhangi bir saldırı olursa yani sistemde kurallara uymayacak bir node veya node gurubu olursa sistemden silineceklerini söyledi. Bu sayede hem sistemin güvenliği sağlanacak hem de kaybedecekleri bir şeyler olacağı için saldırı yapmadan önce aldıkları riski iyi değerlendirmeleri gerekecek. Işte bu savunmayı non consensus full node ler yapacak.
Ethereum da ki Güvenlik yapısına baktığımız zaman tarihsel olarak hep karşılıklı kayıpların olacağı bir sistem üzerinden hareket ediyorlar Vitalik sistemin güvenliğini bana göre kaybetmeyeceği bir kumar üzerine kuruyor. Geçmişte yaşadığı olaylara baktığımız zaman Dao Forkuna neden olan hack saldırısından sonra getirildiği gas ücretleriyle aynı saldırı milyonlarca dolara sepep olacaktır. Bu yüzden zaten gas ücretleri çok yüksek kaldı. Bunun yerine farklı güvenlik önlemleri alarak gas ücretlerini düşürme çabasındalar.
Peki biz neden node kuralım bunun bize faydası nedir?
Zaten consensus nodeları yani validatör miner nodeların bize sağladığı faydalardan behsettik. Stake geliri veya madencilik geliri olarak nasıl bir kazanç sağlayabileceğinden bahsettik. Bunlar için çoğunda bir sermaye gerekir, örneğin Bitcoinde madencilik cihazlarına ihtiyacınız var ya da ethereum gibi pos sistemiyle çalışanlarda 32 ETH lik bir sermayeye ihtiyacınız var. Bunlar solo madencilikle şansa bağlı olarak blok doğrulama yetisine sahip olmakla birlikte blok bulma şanslarını arttırmak için madencilik havuzlarınada katılabilirler. Madencilik havuzlarında mantık şu şekilde işler, tek bir node çevresinde diğer herkes bu noda bağlanır ve bu nodun gücü artar bu sayede doğruladığı bulduğu blok sayısı ve blok bulma şansı artar blok bulduktan sonra ise verilen ödüller katılanlar arasında bölüştürülür.
Akıllarda kalan bir başka soru ise şu oluyor mesela Ethereum üzerinde ben stake geliri elde ediyorum ben node mu kurarak bunu yapıyorum? Aslında hayır siz burda blok üretmiyorsunuz yani yeni üretilen ETH lardan ödül almıyorsunuz ordakilere likidite sağlıyorsunuz onlarda sizin bu sağladığınız likiditeden yararlanıp node kurararak ya da farklı bir şekilde bir gelir sağlayarak sizlere bu gelirden bir miktar pay veriyor. Bunun dışında test aşamasında bazı projelere kurduğumuz nodelar karşılığında airdrop tarzında ödül kazanabilirsiniz.
Full node kurarak güveliğinizi en üst düzeye çıkarırsınız örneğin kullandığımız cüzdanlar nasıl çalışıyor. Bir cüzdan kurduğunuzda eğer kurduğunuz cüzdan size full node kurduruyorsa bu güvenli bir cüzdan olarak nitelendirilebilir yani hem full node sizde hem cüzdan sizdeyken güvenli, ancak metamask gibi cüzdanlarda full nodu kurmuyoruz bunun yerine metamask ın kurduğu bir full noda güvenerek işlemlerimizi metamask ın full nodunda onaylatıyoruz.
Metamask infura noduna bağlanıyor ve kişisel bilgilerimiz tamammen infurada yer alıyor peki nerde kaldı merkeziyetsizlik nerde kaldı güven, yarın bir gün metamask bu bilgilere nasıl bir güvence sağlıyor ya da metamask geçtim metamsk a güvendik. Peki metamask a bir saldırı olduğunda bizim veriler açığa çıktığında ne yapacağız. Bu yüzden kendi güvenliğimizi kendimiz sağlayarak çok daha güvende olabiliriz bunu da node kurarak sağlarız.
Node lar ile merak ettiğiniz bütün detayları içeren eğitim serimiz Airdrop youtube kanalımızda yayınlanmıştır.
Sizler kanalımızı ziyaret ederek ücretsiz node eğitim serisinden faydalanabilir ve merak ettiğiniz soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.