Ahmet Bedirhan Arvas 
Merkez bankaları, son yıllarda küresel finansal sistemlerde reform yaratma potansiyeli taşıyan Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC) konusundaki ilgilerini yavaş yavaş kaybediyor. Buna karşın, geleneksel anında ödeme sistemleri ve tokenizasyon gibi alternatif çözümler, uluslararası ödemelerde daha uygulanabilir ve güvenilir olarak değerlendiriliyor. Resmi Para ve Finansal Kurumlar Forumu (OMFIF) tarafından yayımlanan “Ödemelerin Geleceği” raporu, bu değişimi kapsamlı bir şekilde ortaya koyuyor.
CBDC Nedir ve Ne Amaçla Kullanılır?
Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC), yalnızca dijital biçimde var olan yeni bir para biçimidir . Merkez bankası, para basmak yerine, dijital işlemlerin ve transferlerin basit hale gelmesi için yaygın olarak erişilebilen dijital paralar çıkarır. CBDC’nin temel amacı, işletmelere ve tüketicilere gizlilik, taşınabilirlik, kolaylık, erişilebilirlik ve finansal güvenlik sağlamaktır .
CBDC’lere Olan İlgi Neden Kayboluyor?
CBDC projeleri birçok ülkenin finansal bağımsızlığını artırmak ve ödeme süreçlerini dijitalleştirmek için başlatıldı. Ancak OMFIF 2024 raporu, bu projelere olan ilginin bir önceki yıl %31 olan seviyesinden %13’e düştüğünü gösteriyor. Bu keskin düşüş, CBDC’lerin teknik zorluklar, politik baskılar ve operasyonel karmaşıklıklar nedeniyle yaygınlaşmasının önünde büyük engeller olduğunu ortaya koyuyor.
Özellikle gelişmiş ülkeler, CBDC’lerin sınır ötesi ödemelerdeki faydasını sorguluyor. Örneğin, Çin’in mBridge Projesi gibi girişimler, uluslararası yaptırımlar veya politik riskler nedeniyle diğer ülkelerde çekincelere neden oluyor. Bu tür faktörler, merkez bankalarının daha az karmaşık ve daha uygulanabilir çözümlere yönelmesine yol açıyor.
Bu yazı da dikkatinizi çekecektir: XRP Fiyatı, Boğa Flama Kırılmasıyla 2024’ün Zirvelerine Ulaştı
Neden CBDC’ler Tercih Edilmiyor?
Anında ödeme sistemleri, CBDC’lerin aksine, daha oturmuş bir altyapıya sahip olmalarıyla dikkat çekiyor. Özellikle ABD’nin FedNow sistemi gibi çözümler, sınır ötesi işlemlerde düşük maliyet ve yüksek hız sağlayarak birçok ülkenin tercih listesinde ilk sırada yer alıyor.
OMFIF raporuna göre, katılımcıların %47’si, sınır ötesi ödemeleri iyileştirmek için en etkili çözüm olarak anında ödeme sistemlerini görüyor. Bu oran, CBDC’lerin sağladığı %13’lük oranı geride bırakırken, stablecoin’lerin %0 oy alması, merkez bankalarının bu seçeneğe olan ilgisinin tamamen yok olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, tokenizasyon teknolojisi, geleneksel bankacılık sistemine önemli bir yenilik katıyor. Özellikle ISO 20022 gibi yeni mesajlaşma standartlarının uygulanmasıyla, tokenizasyonun uyumluluk süreçlerini kolaylaştırabileceği ve sınır ötesi işlemleri daha güvenilir hale getirebileceği vurgulanıyor.
Jeopolitik Gerilimler CBDC İçin Nasıl Bir Etki Oluşturuyor?
CBDC projelerinin geleceğini etkileyen bir diğer önemli faktör, jeopolitik gerilimler. Özellikle ABD dolarının küresel finans sistemindeki hakimiyeti, alternatif ödeme yöntemlerinin benimsenmesini zorlaştırıyor.
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) raporuna göre, merkez bankalarının yalnızca %11’i dolar kullanımını azaltmayı hedefliyor. Bu durum, birçok ülkenin jeopolitik belirsizlikler karşısında güvenli bir liman olarak dolara yönelmeye devam ettiğini gösteriyor. Bununla birlikte, BIS Project Nexus gibi girişimler, anında ödeme sistemlerini birbirine bağlayarak doların bu üstünlüğünü destekleyecek şekilde ilerliyor.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.