Zama Nedir?

Blockchain’in şeffaflığı, aynı zamanda en büyük zayıflığı. Her işlem, bakiye ve etkileşim herkesçe görülebilir – doğrulayıcılar durumu onaylamak için veriyi incelemeli. Ama ya gizlilik ve kamu doğrulanabilirliği bir arada olsaydı? Zama, bu devrimi gerçekleştiriyor: Tam Homomorfik Şifreleme (FHE) tabanlı Gizli Blockchain Protokolü. Herhangi bir L1 veya L2 üzerinde şifreli akıllı sözleşmeler ve dApp’ler inşa etmenizi sağlar. Zama, veriyi işleme sırasında bile şifreli tutar; coprocessor’larla ölçeklenir, gaz ücretlerini düşük tutar. DeFi’den ödemelere, RWA tokenizasyonundan gizli oylamalara yeni kapılar açar.

Bu yazıda Zama’nın teknolojisinden kullanım senaryolarına, performansından ekibine kadar her detayı keşfedeceğiz. Hazırsanız, blockchain gizliliğinin kutsal kâsesine adım atalım!

Zama Nedir?

Zama, açık kaynak kriptografi şirketi – blockchain ve AI için son teknoloji FHE çözümleri geliştirir. Zama Gizli Blockchain Protokolü, mevcut public zincirlerde varlık issuance, yönetim ve ticaretini gizli yapar. Özellikler:

• Uçtan uca şifreleme: İşlem girdileri ve durum kimse tarafından görülmez – node operatörleri dahil.
• Composability: Gizli sözleşmeler birbirleriyle ve normal olanlarla entegre.
• Programlanabilir gizlilik: Sözleşmeler kimin neyi deşifre edebileceğini belirler.

Protokol, yeni L1/L2 değil – cross-chain gizlilik katmanı. Köprüleme gerekmez; mevcut cüzdanlardan etkileşim. FHE core teknoloji: Şifreli veride hesaplama. MPC anahtar yönetimi, ZK girdi doğrulaması tamamlar.

Zama Nasıl Çalışır? Teknik Altyapı

Zama Protokolü, sembolik yürütme ve eşik deşifre üzerine:

1. Sembolik Yürütme: FHE işlemi çağrıldığında host chain pointer üretir, event yayar. Coprocessor’lar hesaplar – paralel, hızlı.
2. Eşik Deşifre: Private key MPC ile bölünür. Sözleşme izin vermedikçe deşifre yok.

Bileşenler:

• Host Chains: Desteklenen L1/L2’ler.
• FHEVM Kütüphanesi: Solidity’de gizli sözleşme.
• FHEVM Executor: FHE çağrılarını yönetir.
• ACL: Kimin neyi deşifre edebileceğini izler.
• $ZAMA Token: Ücret, staking, governance.
• Gateway: Arbitrum rollup – doğrulama, deşifre, köprüleme.
• Coprocessor’lar: FHE hesaplama, depolama.
• KMS: MPC ile anahtar yönetimi (AWS Nitro Enclaves).

Zama’nın Özellikleri: Güvenli, Ölçeklenebilir, Uyumlu

• Tam Şifreleme: Veri her zaman encrypted.
• Public Verifiability: Herkes FHE işlemini yeniden hesaplayabilir.
• Düşük Maliyet: Coprocessor offload.
• Programlanabilir Uyum: Sözleşmeler KYC/AML kurallarını embed eder.
• Composability: Gizli/normal sözleşme entegrasyonu.

Solidity ile geliştir: Integer operasyonlarını FHE equivalent ile değiştir, deşifre izinleri tanımla. JS SDK client-side şifreleme/deşifre.

Zama Ürünleri: Açık Kaynak ve Kurumsal Çözümler

Tüm ürünler açık kaynak (dual license): Non-commercial ücretsiz; commercial enterprise license.

1. FHE Kütüphaneleri: TFHE-rs, FHEVM, Concrete ML, TKMS.
2. Hosted Services: Relayer, decryption oracle.
3. Premium Support: FHE uygulama yönetimi.

5.000+ geliştirici (%70 pazar payı). L1/L2’ler, finans, AI lisansladı.

Zama Standard Library (audited):

• Gizli token/RWA/NFT.
• Köprü wrapper’lar.
• DID/VC stack.
• Gizli AMM, vesting, airdrop, auction, governance.

Zama Kullanım Senaryoları: Finanstan Yönetime

Gizli akıllı sözleşmeler yeni tasarım alanı açar:

Finans

• Gizli Ödemeler: Stablecoin transferleri encrypted (JP Morgan PoC).
• RWA Tokenizasyon: Kurumsal varlıklar public chain’de, gizli.
• Gizli DeFi: Encrypted swap, lending, credit scoring – front-run önleme.

Token’ler

• Sealed-Bid Auction: Encrypted teklifler, bot önleme.
• Gizli Dağıtım: Airdrop, vesting, staking encrypted.

Kimlik & Yönetim

• Composable DID/VC: Encrypted kimlik, compliance.
• Gizli Oylama: DAO/corporate/government – bias önleme.

Diğer

• Onchain Şirketler: Cap table, finansallar encrypted.
• Prediction Market: Encrypted tahminler.
• AI Veri Pazarı: Encrypted veri satış/eğitim.

Zama, programlanabilir altyapı sağlar – şirketler, şehirler, ülkeler onchain.

Zama Performansı: Ethereum’dan Hızlı

• Şimdi: 20 TPS/chain (CPU) – tüm Ethereum FHE’li.
• 2026: 500-1.000 TPS (GPU).
• ASIC’ler: 10.000+ TPS (2027-2028).

Paralel FHE; Moore Yasası ile ölçeklenir.

Zama Uyumu: Programlanabilir Kurallar

Sözleşmeler compliance embed eder – KYC, blacklist. Protokol tarafsız; geliştirici karar verir (end-to-end veya onchain encryption).

Zama Tokenomics: $ZAMA

Kullanım: Ücret (ZKPoK, deşifre, köprü), staking, governance. Model: Burn & mint – ücretler yakılır, operatörlere mint.

Ücretler (USD bazlı, volume discount):

• ZKPoK: $0.005-$0.5
• Köprü: $0.01-$1
• Deşifre: $0.001-$0.1

Örnek transfer: $0.008-$0.8. Yüksek volume <1 cent.

Zama Gelecek İyileştirmeleri

• 100k TPS: Yeni algoritmalar, ASIC’ler, ZK-rollup Gateway.
• KMS: ZK-MPC, büyük komiteler.
• Permissionless Operatör: HSM’ler, ZK-FHE.
• Post-Quantum: ZKPoK, signatures (host chain bağımlı).

Zama Yatırımcıları: $130M Fon, $1B Değerleme

Zama, FHE teknolojisini blockchain dünyasına taşıyan öncü şirket olarak, sektörün en güçlü yatırımcılarından $130 milyonun üzerinde fon topladı ve $1 milyar değerlemeye ulaştı. Bu destek, Multicoin ve Pantera gibi lider VC’lerden, Solana ve Polkadot kurucuları gibi vizyoner isimlere uzanıyor. Yatırımcılar, Zama’nın gizlilik odaklı geleceğine güveniyor.

• Tier 1
  • Pantera Capital
  • Multicoin Capital
  • Anatoly Yakovenko (Solana Kurucusu)
• Tier 3
  • Protocol Labs
  • Blockchange Ventures
• Tier 4
  • Stake Capital Group
  • Metaplanet
  • Vsquared Ventures
• Diğer Önemli İsimler
  • Juan Benet (IPFS/Filecoin Kurucusu)
  • Gavin Wood (Ethereum/Polkadot Kurucusu)

Zama Ekibi: FHE’nin En Büyük Araştırma Gücü

Zama, 90 kişiyi aşan küresel bir kriptografi ekibiyle çalışıyor; çalışanların neredeyse yarısı doktora sahibi. Şirket, FHE alanında dünyanın en büyük araştırma grubuna sahip. Kurucularından başlayarak, her üye kriptografi ve gizlilikte derin uzmanlık getiriyor.

• Dr. Rand Hindi – CEO Girişimci, biohacker ve Unit.vc partneri; Snips’in kurucusu (Sonos tarafından satın alındı), 21 yaşında doktora yaptı.
• Dr. Pascal Paillier – CTO FHE öncüsü, Paillier şifreleme algoritmasının mucidi; CryptoExperts kurucusu, 2025 IACR Fellow.
• Prof. Nigel Smart – Chief Academic Officer Kriptografi alanında dünya çapında tanınan akademisyen ve standart belirleyici.
• Dr. Marc Joye – Chief Scientist Kriptografi araştırmalarında onlarca patenti olan, FHE ve güvenlik protokolleri uzmanı.

Ekip, FHE’yi teoriden pratiğe taşıyarak blockchain gizliliğini yeniden tanımlıyor.

Resmi Bağlantılar

• Website
• X (Twitter)
• Whitepaper

Son dakika kripto para haberleri için hemen tıkla

Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.