Emre Yumlu 
Radix (XRD), merkeziyetsiz finans (DeFi) için özel olarak tasarlanmış bir Katman-1 blok zinciri protokolüdür. Finansal sistemleri demokratikleştirmeyi ve yenilikçi hale getirmeyi hedefleyen bu platform, ölçeklenebilirlik, güvenlik ve birlikte çalışabilirlik sorunlarını çözerek küresel finansın geleceğini yeniden inşa etmeyi amaçlar. Radix, geliştiricilere güvenli, modüler ve ölçeklenebilir DeFi uygulamaları (dApp’ler) oluşturma imkanı sunar. $XRD token’ı, ağ işlemlerini, stake etmeyi ve yönetişimi destekler. Bu yazıda, Radix’in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve sunduğu fırsatları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Radix (XRD) Nedir?
Radix, DeFi’nin küresel ölçekte büyümesini engelleyen teknolojik bariyerleri kaldırmak için tam yığın bir yaklaşım benimser. Dört temel teknolojiyle öne çıkar:
-
Varlık Odaklı Akıllı Sözleşme Paradigması: Ethereum’un karmaşık Solidity tabanlı geliştirme modeline alternatif olarak, Radix Engine ve Scrypto programlama dili, varlık odaklı akıllı sözleşmeler sunar. Bu, dApp geliştiricilerinin güvenli ve basit kod yazmasını sağlar, hack ve exploit risklerini azaltır.
-
Ağ Üzerinde DeFi “Lego Parçaları”: Radix, modüler ve yeniden kullanılabilir kodları Blueprint Kataloğu ile ağ üzerinde sunar. Geliştiriciler, likidite havuzları veya oracle’lar gibi standart işlevleri kolayca kullanabilir, bu da geliştirme sürecini hızlandırır ve birlikte çalışabilirliği artırır.
-
Kendi Kendini Teşvik Eden Geliştirici Ekosistemi: Radix’in Geliştirici Telif Sistemi, geliştiricilerin her işlemde telif ücreti kazanmasını sağlar. Bu, yenilikçi dApp’lerin ve modüler kodların geliştirilmesini teşvik eder, merkezi fonlara bağımlılığı azaltır.
-
Sınırsız dApp Ölçeklenebilirliği: Cerberus konsensüs protokolü, sınırsız paralel işlem ve dApp ölçeklenebilirliği sunar. “Örgülü” çok parçalı konsensüs, atomik birlikte çalışabilirliği korurken yüksek işlem hacimlerini destekler.
2025 itibarıyla, Radix’in Olympia ana ağ sürümü, Radix Engine v1 ile çalışır; Babylon sürümünde Scrypto ve Radix Engine v2, Xi’an sürümünde ise tam Cerberus konsensüsü devreye girecektir.
Radix’in Amacı
Radix, 300 yıllık geleneksel finans sisteminin dışlayıcı, yavaş ve verimsiz yapısını değiştirerek DeFi’yi internet çağının finansal standardı haline getirmeyi hedefler. Bankaların düşük faiz oranları, sınırlı hizmet erişimi, yüksek transfer ücretleri ve 2008 krizi gibi sorunları çözmeyi amaçlar. Herkesin varlıklarını açık bir ağda tutabileceği, geliştiricilerin güvenli ve yenilikçi finansal uygulamalar oluşturabileceği bir sistem sunar. Finansal kapsayıcılığı artırarak milyarlarca insana erişim sağlamayı hedefler.
Radix Nasıl Çalışır?
Radix, DeFi için özel olarak tasarlanmış teknolojilerle çalışır:
-
Radix Engine: Varlık odaklı bir akıllı sözleşme ortamıdır. Token’lar, ağ düzeyinde “fiziksel” varlıklar olarak tanımlanır ve hesaplar, token’ları tutan “kasalar” gibi işler. Radix Engine v2, Scrypto ile güçlü akıllı sözleşme mantığı ekler; kaynaklar (Resources) token’lar, NFT’ler ve yetkilendirme için “rozetler” olarak kullanılır.
-
Scrypto: Rust tabanlı, varlık odaklı bir programlama dilidir. Geliştiriciler, kaynakları “kovalara” ve “kasalara” taşıyarak basit ve güvenli kod yazabilir. Örneğin, bir token oluşturmak, birkaç satır kodla yapılır; kaynaklar ağ tarafından yönetilir, bu da hata olasılığını azaltır.
-
Blueprint Kataloğu: Ağ üzerinde modüler kod şablonları sunar. Geliştiriciler, yeniden kullanılabilir işlevleri (örneğin, likidite havuzları) katalogdan alarak dApp’lerini hızlıca oluşturabilir. Bu, açık kaynak geliştirme modelini merkeziyetsiz bir ağa taşır.
-
Cerberus Konsensüsü: Sınırsız parçalama (sharding) ve “örgülü” konsensüs ile çalışır. İşlemler, yalnızca ilgili parçalarda atomik olarak işlenir, bu da yüksek verim ve birlikte çalışabilirlik sağlar. Geleneksel parçalama modellerinin aksine, Cerberus ölçeklenebilirlik ve atomik birlikte çalışabilirlik arasında denge kurar.
Radix Roadmap
-
Olympia (Başlangıç): Radix Engine v1 ve basitleştirilmiş Cerberus ile token işlemleri.
-
Babylon: Scrypto, Radix Engine v2 ve Blueprint Kataloğu ile akıllı sözleşme desteği.
-
Xi’an: Tam Cerberus konsensüsü ile sınırsız ölçeklenebilirlik.
Radix Kullanım Alanları
Radix, DeFi için çok yönlü kullanım senaryoları sunar:
-
Stablecoin ve CBDC: Hızlı, güvenli ve düzenleyici uyumlu işlemler.
-
Tokenizasyon: Varlıkları tokenize ederek DeFi ve ticaret finansmanı fırsatları.
-
Ticaret Finansmanı: Özel zincirler gizliliği, kamu zincirler şeffaflığı sağlar.
-
Likidite Havuzları ve Swap’lar: Modüler bileşenlerle otomatik piyasa yapıcıları.
-
Dijital Kimlik ve Yetkilendirme: Rozet tabanlı sistemlerle esnek ve güvenli erişim kontrolü.
Radix (XRD) Tokenomics
$XRD, Radix ağının temel para birimidir; işlemler, stake etme ve yönetişim için kullanılır. Toplam 24 milyar token arzı vardır:
-
Ağ Emisyonu: %50 (12 milyar token), minimum 40 yılda dağıtılır.
-
Topluluk: %12,5
-
Radix Tokens (Jersey): %9,2
-
Kurucular: %10
-
Stabil Koin Rezervi: %10
-
Geliştirici Teşvikleri: %2,5
-
Ağ Sübvansiyonu: %2,5
-
Likidite Teşvikleri: %0,8
-
Token Satışı: %2,6
Başlangıçta 4,41 milyar E-RADIX token’ı ve 7,59 milyar kilitli XRD token’ı oluşturulmuştur. Kilitli token’lar kurucular, ağ sübvansiyonu, geliştirici teşvikleri ve stabil koin rezervi için ayrılmıştır.
Radix Yatırımcıları ve Destekçileri
Radix, DWF Labs, LocalGlobe ve Taavet Hinrikus gibi önemli yatırımcılar ve destekçiler tarafından desteklenmektedir. Bu ortaklar, Radix’in küresel DeFi platformu vizyonunu güçlendirmek için stratejik ve finansal katkı sağlar.
Radix Ekibi
Radix Foundation, projenin açık kaynak geliştirme sürecini yönetir ve topluluk liderliğinde bir ekosistem oluşturmayı hedefler. Ekip, Cerberus konsensüsü, Radix Engine ve Geliştirici Telif Sistemi gibi yenilikçi teknolojileri geliştirir. Toplulukla iş birliği yaparak, geliştiricilere royalty-free temel Blueprint’ler sunar ve erken aşamada telif sübvansiyonlarıyla destekler.
Resmi Bağlantılar
Son Dakika kripto para haberleri için hemen tıkla
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.