Lighter Nedir? Nasıl Kullanılır?

Merkeziyetsiz finans (DeFi) dünyasında, perpetual futures (perp) ticareti, kripto trader’ları için güçlü bir araç olarak öne çıkıyor. Lighter, Arbitrum One Layer 2 zinciri üzerinde çalışan, tamamen merkeziyetsiz bir emir defteri spot borsasıdır. İzin gerektirmeyen, sıfır kayma (slippage) ve MEV (Miner Extractable Value) korumalı işlemler sunarak geleneksel DEX’lerin yavaşlık, yüksek gaz ücretleri ve şeffaflık eksikliği gibi sorunlarını aşar. Lighter, kriptografik teknolojilerle güvenliği ve adilliği birleştirerek, merkezi borsalara rakip bir deneyim sunar. Bu yazıda, Lighter nedir, nasıl çalışır ve kullanım alanlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz; özellikle kullanım süreçlerini adım adım açıklayacağız.

Lighter Nedir?

Lighter, Arbitrum One Layer 2 zincirinde faaliyet gösteren, merkeziyetsiz perpetual türev ticaret platformudur. Henüz testnet aşamasında olan bu platform, DeFi’de perpetual futures ticaretini yeniden şekillendirmeyi hedefler. Geleneksel merkezi borsaların hız ve kullanıcı dostu özelliklerini, merkeziyetsizliğin şeffaflık ve güvenliğiyle birleştirir. Lighter, SNARK tabanlı doğrulanabilir eşleştirme ve likidasyon kanıtları gibi yenilikçi teknolojilerle, adillik ve bütünlüğü garanti eder.

Lighter’ın Özellikleri

Lighter, DeFi ticaretinde fark yaratan özellikleriyle öne çıkar:

1. Doğrulanabilir Eşleştirme (Verifiable Matching): Lighter’ın Matching Engine’i, Price-Time Priority ilkesine göre çalışır; yani emirler fiyat ve zaman önceliğine göre eşleştirilir. SNARK’lar (sıfır bilgi kanıtları) kullanılarak her eşleştirmenin adil ve manipülasyona kapalı olduğu kriptografik olarak kanıtlanır. Bu, trader’ların güvenilir bir ortamda işlem yapmasını sağlar.
2. Şeffaf Likidasyon (Transparent Liquidation): Geleneksel platformlarda likidasyonlar genellikle merkezi oracle’lara veya opak sistemlere bağlıdır. Lighter, Liquidation Proof ile tüm likidasyon işlemlerinin kriptografik standartlara uygun olduğunu doğrular. Bu, özellikle yüksek volatilite dönemlerinde sahtekarlık veya ayrıcalıklı işlem riskini ortadan kaldırır.
3. Kendine Ticaret Karşıt Mekanizması (Anti-Self-Trading): Wash trading gibi sahte hacim oluşturma girişimleri engellenir. Bu mekanizma, platformdaki işlem hacminin gerçekliğini korur ve manipülatif davranışları önler.
4. Public Pools: Perakende yatırımcılar, profesyonel trader’lar (Operator) tarafından yönetilen havuzlara fon katkısı yapabilir. Katkı oranına göre kâr paylaşımı yapılır, böylece sermaye verimli kullanılır ve topluluk odaklı bir gelir modeli sunulur.
5. Points Program: Kullanıcılar, testnet aşamasında ticaret yaparak, hata bildirerek veya geri bildirim sağlayarak puan biriktirir. Mainnet lansmanında bu puanlar ödüllere dönüştürülecektir, kullanıcı katılımını teşvik eder.

Lighter’ın modüler ekosistemi, yüksek güvenlik ve verimlilik sağlar. Lighter Matching Engine, emir eşleştirmeyi şeffaf bir şekilde yürütür; akıllı sözleşmeler marjin, kar/zarar (PnL), likidasyon ve emir işlemlerini yönetir. Marjin Sistemi, üç güvenlik eşiği içerir: Initial Margin (IMR), Maintenance Margin (MMR) ve Close-out Margin (CMR). Sigorta Fonu, negatif hesapları korur; Public Pools, profesyonel yönetimle çalışır. Sub-Accounts ve API Keys, çoklu hesap yönetimi ve otomatik ticareti destekler.

Lighter Nedir ve Nasıl Çalışır?

Lighter emir defteri tabanlı bir sistemle piyasa yapıcıların (market makers) bid-ask spread’lerden kâr elde etmesini, taker’ların ise sıfır kayma ile işlem yapmasını sağlar. Arbitrum Layer 2’nin düşük maliyet ve yüksek hız avantajlarından faydalanarak, kullanıcı dostu ve güvenli bir ticaret ortamı sunar. İşlem akışı şu şekilde işler:

1. Perpetual Sözleşme Emir Yerleştirme:
   • Kullanıcılar, Market, Limit, Stop-loss, Take-profit veya TWAP (Time-Weighted Average Price) gibi çeşitli emir türlerini kullanabilir.
   • Emir seçenekleri arasında Reduce-only (sadece pozisyon azaltma), Post-only (sadece emir defterine ekleme) ve Time-in-force (örneğin, Good-Till-Canceled veya Immediate-or-Cancel) bulunur.
   • Lighter Matching Engine, emirler için fiyat ve zaman önceliği ilkesine göre eşleştirme yapar; tüm eşleştirmeler SNARK’larla doğrulanır.
2. Mark Fiyat ile Fiyatlandırma:
   • Pozisyon değeri şu unsurlara göre hesaplanır:
     • Spot Fiyat İndeksi (Index Price): Gerçek zamanlı piyasa fiyatı.
     • Funding Premium: Funding oranı etkileri.
     • Emir Defteri Etkisi (Impact Price): Emir defterindeki likidite etkisi.
   • Mark Fiyat, kar/zarar (PnL), marjin gereksinimleri ve likidasyon tetikleyicisi olarak kullanılır.
3. Marjin ve Likidasyon Yönetimi:
   • Initial Margin (IMR): Yeni pozisyon açmak için gereken minimum marjin. İhlal edilirse yeni pozisyon açılamaz.
   • Maintenance Margin (MMR): Kısmi likidasyonu tetikler; pozisyonlar Immediate-or-Cancel (IoC) limit emriyle ‘0’ fiyattan kapatılır.
   • Close-out Margin (CMR): Bu seviyenin altına düşülürse tam likidasyon gerçekleşir; tüm pozisyonlar kapatılır, kalan varlıklar Sigorta Fonu’na aktarılır. Sigorta Fonu tükenirse Auto-Deleveraging (ADL) devreye girer, karşı pozisyonlar otomatik kapanır.
4. Funding Mekanizması:
   • Her saat, Mark ve Index fiyat farkına göre Funding Ücreti hesaplanır.
   • Funding Rate > 0 ise Long pozisyonlar ücreti öder; < 0 ise Short pozisyonlar öder.
   • Bu, piyasa dengesini korur ve aşırı spekülasyonu önler.
5. PnL ve Hesap Değeri Hesaplama:
   • Gerçekleşmemiş PnL = (Mark Fiyat – Ortalama Giriş Fiyatı) × Pozisyon.
   • Hesap Değeri = Teminat + Gerçekleşmemiş PnL.
   • Funding ücretleri, gerçekleşmiş PnL’ye doğrudan eklenir.
6. Hesap Yönetimi ve Ticaret Havuzu:
   • Kullanıcılar, Sub-Accounts oluşturabilir ve API Keys ile otomatik ticaret stratejileri uygulayabilir.
   • Public Pools, kullanıcıların sermayelerini profesyonel trader’lara emanet etmesini sağlar; kâr, katkı oranına göre paylaşılır.

Lighter Nasıl Kullanılır? (Adım Adım)

Lighter nasıl kullanılır konusuna geldiğimizde, öncelikle Arbitrum One Layer 2 cüzdanına ihtiyacınız var (ör. MetaMask). Testnet aşamasında şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Cüzdanınızı Bağlayın

2.Hesap Oluşturma ve Sub-Accounts:

• dApp arayüzünde cüzdanınızı bağlayarak hesap oluşturun.
• İsterseniz Sub-Accounts ekleyerek birden fazla stratejiyi yönetin.
• API Keys oluşturarak otomatik botlarla ticareti optimize edin.

3.Emir Verme:

• dApp’te emir türünü seçin: Market (anında işlem), Limit (belirli fiyat), Stop-loss, Take-profit veya TWAP.
• Emir seçeneklerini belirleyin (Reduce-only, Post-only, Time-in-force).
• Emri onaylayın; Matching Engine, SNARK’larla adil eşleştirme yapar.

4.Marjin ve Pozisyon Yönetimi:

• Pozisyonlarınızı izlemek için dApp panelini kullanın.
• IMR, MMR ve CMR seviyelerini kontrol edin; marjin çağrılarını önlemek için yeterli teminat tutun.
• Likidasyon riski için Mark Fiyat’ı takip edin.

5.Public Pools Katılımı:

• Public Pool’a katılmak için dApp üzerinden fon yatırın.
• Katkı oranınıza göre kâr paylaşımı için Operator performansını izleyin.

6.Points Program Katılımı:

• Testnet’te işlem yaparak, hata bildirerek veya geri bildirim sağlayarak puan kazanın.
• Mainnet lansmanında ödüller için puanlarınızı takip edin (dApp panelinde).

7.Funding ve PnL Takibi:

• Her saat funding ücretlerini kontrol edin; Long/Short pozisyonlarınıza göre ödeyebilir veya alabilirsiniz.
• Gerçekleşmemiş ve gerçekleşmiş PnL’yi dApp üzerinden izleyin.

Resmi Bağlantılar

• Website
• X (Twitter)

Ayrıca, En İyi 5 Perp DEX Hangileridir? 2025 Güncel Liste! Adlı yazımızı okumak için tıklayınız.

En İyi 5 Perp DEX Hangileridir? 2025 Güncel Liste!

Son dakika kripto para haberleri için hemen tıkla

Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.