Ahmet Bedirhan Arvas 
Ethereum ağının ölçeklenebilirlik sorunları, yıllardır topluluğun ve geliştiricilerin üzerinde yoğunlaştığı konulardan biri. Bu sorun, ağın kullanıcılar ve geliştiriciler tarafından giderek daha yoğun bir şekilde benimsenmesiyle daha da belirgin hale geliyor. Son dönemde, Ethereum’un kurucu ortağı Vitalik Buterin, ağın veri kapasitesi ile ilgili endişelerini dile getirerek, mevcut blob sayısının artırılmasının gerekliliğine dikkat çekti. Bu kapsamda önerilen çözümler, ağın gelecekteki büyüme potansiyelini ve katman-2 (L2) protokollerinin daha verimli kullanılmasını hedefliyor. Peki, bu tartışmanın arka planında neler yatıyor ve ne tür çözümler öneriliyor?
Ethereum’un Blob Alanı ve Ölçeklenebilirlik Sorunları
Ethereum, merkeziyetsiz uygulamaların (dApp) ve akıllı kontratların çalıştığı en popüler blok zinciri ağlarından biri. Ancak, ağın işlem hacminin artması, zaman zaman ölçeklenebilirlik sorunlarına yol açıyor. Bu sorunları hafifletmek amacıyla Ethereum geliştiricileri, verilerin geçici olarak depolanmasını sağlayan “blob” yapısını tanıttı. Blob, EIP-4844 teklifi ile birlikte gündeme gelen ve proto-danksharding olarak bilinen bir veri depolama yöntemi. Bu yapı, özellikle katman-2 çözümleri tarafından üretilen büyük veri bloklarını geçici olarak depolayarak ağın yükünü hafifletmeyi amaçlıyor.
Blob alanı, Ethereum ağındaki her bir bloğa dahil edilebilecek belirli sayıda veriyi temsil eder. Şu anki durumda, her bir Ethereum bloğuna en fazla altı blob eklenebilir. Ancak Vitalik Buterin, bu alanın yaklaşık %75 oranında dolu olduğunu ve bu oranın endişe verici derecede yüksek olduğunu ifade ediyor. Buterin, bu kapasite sorununu çözmek ve ağın gelecekteki büyüme potansiyelini desteklemek için blob sayısının artırılması gerektiğini savunuyor.
EIP-7623: Veri Kullanılabilirliğini Artırma Çabası
Buterin’in önerdiği Ethereum İyileştirme Teklifi (EIP)-7623, Ethereum’un veri kullanılabilirliği (DA) işlemleri için çağrı veri maliyetini artırmayı amaçlıyor. Bu teklif, mevcut durumda blok başına üç olan blob sayısını dört olarak artırmayı hedefliyor ve blok başına maksimum sekiz blob’a kadar çıkabilme potansiyeli sunuyor. Bu değişiklik, blokların boyutunu küçülterek işlem başına daha fazla veri eklemeyi mümkün kılacak ve ağın kapasitesini artıracaktır.
Bu değişiklikler, yalnızca Ethereum ana zincirinin değil, aynı zamanda katman-2 çözümlerinin de daha etkili bir şekilde çalışmasını sağlayacak. Katman-2 çözümleri, Ethereum ana zincirine yük bindirmeden daha hızlı ve ucuz işlemler yapılmasını sağlayan çözümler olarak dikkat çekiyor. Ancak bazı katman-2 projeleri, blob yapısının potansiyel olarak piyasa tıkanıklığına neden olabileceği endişesiyle bu çözüme geçiş yapmakta tereddüt ediyorlar.
Bu yazı da dikkatinizi çekecektir: Binance, REI Vadeli İşlemleri Başlatıyor!
Katman-2 Çözümleri ve Ethereum’un Geleceği
Ethereum ekosisteminde ölçeklenebilirlik, yalnızca katman-1 üzerinde yapılan değişikliklerle sağlanamayacak kadar büyük bir sorun. Bu noktada devreye giren katman-2 çözümleri, ana zincirdeki verileri minimalize ederek işlem ücretlerini düşürmeyi ve işlem sürelerini hızlandırmayı hedefliyor. Arbitrum, Optimism, Polygon gibi projeler, Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarını hafifletmek için önemli adımlar atıyor. Ancak bu projelerin ana zincirle daha entegre çalışabilmesi için blob alanının genişletilmesi büyük önem taşıyor.
Buterin, Ethereum ekosistemindeki L2 çözümlerinin ağın ölçeklenebilirliğinde kilit rol oynadığını belirtiyor. Ancak bu çözümlerin yalnızca merkezsizleştirme ve veri kullanılabilirliği açısından daha olgunlaşmış durumda olmaları gerektiğini vurguluyor. Ethereum’un gelecekteki yol haritasında, bu çözümler yalnızca merkezsizleştirmenin “1. aşaması”na ulaşmış çözümler olarak kabul edilecek ve Ethereum ile tam entegrasyon sağlanacak.
Pectra Yükseltmesi ve Ethereum’un Geleceği
Geliştiricileri, yaklaşan “Pectra” yükseltmesi ile birlikte ağın hem yürütme katmanında hem de konsensüs katmanında önemli değişiklikler planlıyor. Pectra yükseltmesi, ağın işlem kapasitesini artırmak ve ölçeklenebilirliği iyileştirmek için bir dizi EIP (Ethereum İyileştirme Teklifi) içeriyor. Bunlar arasında, veri kullanılabilirliğini artıran ve blob sayısını genişleten teklifler öne çıkıyor. Bu yükseltme, aynı zamanda hesap soyutlamasını (account abstraction) tanıtarak, doğrulayıcı hisse senedi limitlerini artırmayı ve Ethereum ekosistemini daha esnek hale getirmeyi amaçlıyor.
Geliştiriciler, bu yükseltmenin hızlı bir şekilde uygulanabilmesi için Pectra yükseltmesini PectraA ve PectraB olarak iki segmente ayırmayı planlıyorlar. Böylece, hem ağın mevcut işlem kapasitesi artırılacak hem de kullanıcı deneyimi daha güvenli ve verimli hale getirilecek.
Topluluk ve Geliştirici Destekleri
Vitalik Buterin’in bu konuda dile getirdiği endişeler, yalnızca Ethereum geliştiricileri ve kullanıcıları tarafından değil, aynı zamanda büyük katman-2 çözümlerinin temsilcileri tarafından da destekleniyor. Örneğin, Coinbase’in L2 ağı olan Base’in yaratıcılarından Jesse Pollak, EIP-7623’ün ağın ölçeklenebilirliği ve kapasitesini artırmak için gerekli olduğunu savunuyor. Pollak, bu teklifin blok boyutunu düşürerek ağın en kötü durum senaryosunda dahi daha fazla veri işlemesini sağlayacağını ve bu değişikliklerin L2 çözümlerinin Ethereum’a daha etkin bir şekilde entegre olmasına katkı sağlayacağını ifade ediyor.
Ethereum İçin Kritik Dönemeç
Merkeziyetsiz finans (DeFi) ve NFT ekosistemlerinde liderliğini sürdürmek için ölçeklenebilirlik ve kapasite sorunlarını çözmek zorunda. Bu bağlamda, blob sayısının artırılması ve veri kullanılabilirliği üzerine yapılan çalışmalar, ağın gelecekteki büyüme potansiyelini artıracak ve kullanıcılar için daha iyi bir deneyim sunacaktır. Vitalik Buterin’in uyarıları ve geliştiricilerin önerileri, Ethereum’un kripto ekosistemindeki lider konumunu korumak için ne tür adımlar atması gerektiğini net bir şekilde ortaya koyuyor. Gelecek yükseltmeler ve yenilikler, Ethereum’un geniş kitlelerce benimsenmesini ve teknolojik altyapısının daha da güçlenmesini sağlayacak.
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.