Emre Yumlu 
Blokzincir teknolojisi, dijital varlıkların oluşturulması ve ticaretinde devrim yaratıyor. Metaplex (MPLX), Solana blokzinciri üzerinde dijital varlıkların oluşturulması, satışı ve kullanımı için geliştirilmiş merkeziyetsiz bir protokol olarak öne çıkıyor. Sanat, koleksiyon, oyun ve müzik gibi alanlarda kullanılan Metaplex, Solana NFT pazarının %99,9’unu domine ediyor. Peki, Metaplex nedir, nasıl çalışır, nasıl tokenomics yapısı var? İnceleyelim.
Metaplex (MPLX) Nedir?
Metaplex, Solana blokzinciri üzerinde dijital varlıkların (özellikle NFT’lerin) oluşturulması, satışı ve kullanımını kolaylaştıran bir merkeziyetsiz protokoldür. Ağustos 2021’de lansmanından bu yana, 20 milyondan fazla NFT’nin mint edilmesi ve 5,9 milyon tekil koleksiyoncuya ulaşmasıyla Solana ekosisteminin en büyük protokolü haline geldi. 3,5 milyar doların üzerinde birincil ve ikincil satış gerçekleştiren Metaplex, 990 milyon dolarlık ticareti doğrudan Token Metadata, Candy Machine ve Auction House gibi programlarıyla destekledi.
Metaplex’in dört ana bileşeni vardır: Dijital Varlık Standardı (DAS), dijital varlık türleri için şemalar ve davranışlar tanımlar; Metaplex Program Kütüphanesi (MPL), bu standartların Solana üzerinde uygulanmasını sağlar; Metaplex Geliştirici Platformu, SDK’lar ve araçlarla entegrasyonu kolaylaştırır; ve $MPLX token’ı, protokolün yönetim ve yardımcı token’ı olarak işlev görür. Phantom, OpenSea, Magic Eden gibi platformlarla entegre olan Metaplex, Multicoin Capital, Jump Crypto ve Solana Ventures gibi güçlü yatırımcılarla destekleniyor.
Metaplex’in (MPLX) Öne Çıkan Özellikleri
Metaplex, dijital varlık ekosistemini güçlendiren yenilikçi özellikler sunar:
1. Dijital Varlık Standardı (DAS)
Sanat, koleksiyon, oyun ve müzik gibi alanlar için şema ve davranış tanımları sunar. Esnek depolama (on-chain/off-chain), ERC-721 uyumluluğu ve sıkıştırma gibi özellikler içerir.
2. Metaplex Program Kütüphanesi (MPL)
Token Metadata, Candy Machine, Auction House, Gumdrop, Hydra ve NFT Packs gibi programlarla NFT oluşturma, satış ve dağıtımı destekler. Örneğin, Candy Machine 940 milyon dolarlık birincil satış sağladı.
3. Düşük Maliyetli Minting
Token Metadata ile NFT mint maliyeti 0,012 SOL’dir. Sıkıştırılmış NFT’ler ile 1 milyon NFT için ~6 SOL gibi düşük maliyetler sunar.
4. Geliştirici Araçları
Sugar, Solita, Amman ve Beet gibi araçlar, Rust ve TypeScript tabanlı geliştirme sürecini hızlandırır. GitHub’da 6,6 bin fork ve 3,2 bin yıldızla popülerdir.
5. Escrowsuz Ticaret
Auction House, alıcı ve satıcılar arasında doğrudan NFT ticareti sağlar; yaratıcılar telif ücretlerini, pazar yerleri ise komisyonlarını anında alır.
6. Topluluk Yönetimi
$MPLX token sahipleri, Metaplex DAO aracılığıyla protokolün gelişimini yönlendirir ve hazine fonlarının kullanımına karar verir.
7. Geniş Kullanım Alanları
Oyunlar (Aurory, Star Atlas), canlı etkinlikler (Lollapalooza, Coachella) ve pazar yerleri (OpenSea, Rarible) için altyapı sağlar.
Metaplex (MPLX) Nasıl Çalışır?
Metaplex, dijital varlıkların oluşturulmasından ticaretine kadar kapsamlı bir ekosistem sunar:
-
Dijital Varlık Standardı: NFT’ler için standart şemalar (ad, sembol, özellikler) ve davranışlar (mint, transfer, yakma) tanımlar.
-
Program Kütüphanesi: Token Metadata ile metadata oluşturur, Candy Machine ile koleksiyon lansmanlarını, Auction House ile escrowsuz ticareti destekler.
-
Sıkıştırma: Bubblegum ve Gummyroll programları, NFT’lerin düşük maliyetle mint edilmesini sağlar.
-
Airdrop ve Dağıtım: Gumdrop, Merkle ağaçlarıyla büyük ölçekli airdrop’ları kolaylaştırır.
-
Geliştirici Araçları: SDK’lar (JavaScript, Python, iOS, Android) ve Sugar gibi CLI araçları entegrasyonu basitleştirir.
-
Yönetişim: $MPLX token sahipleri, Metaplex DAO aracılığıyla protokol güncellemelerine ve hazine kullanımına oy verir.
-
Depolama: Arweave, IPFS, S3 veya Shadow Drive gibi off-chain depolama seçeneklerini destekler.
Metaplex’in (MPLX) Paydaşlara Faydaları
-
Yaratıcılar: Düşük maliyetli minting ve Candy Machine ile kolay koleksiyon lansmanı.
-
Koleksiyoncular: OpenSea, Magic Eden gibi pazar yerlerinde likit NFT ticareti.
-
Geliştiriciler: SDK’lar ve araçlarla hızlı uygulama geliştirme.
-
Topluluk: DAO aracılığıyla protokol yönetiminde söz sahibi olma.
Metaplex (MPLX) Tokenomics
$MPLX, Metaplex’in yönetim ve yardımcı token’ıdır:
-
Token Adı: MPLX
-
Toplam Arz: 1.000.000.000 MPLX
-
Standart: Solana SPL
-
Kullanım Alanları:
-
Yönetişim: DAO aracılığıyla protokol gelişimi ve hazine kullanımı.
-
Yardımcı: Özel NFT’lere erişim, ödeme ve stake etme (gelecekte).
-
-
Dağıtım:
-
Yaratıcılar ve Erken Destekçiler: %21,9 (219M, 1 yıl kilit, ardından 1 yıl kademeli)
-
Metaplex DAO: %16 (160M, kilitsiz)
-
Metaplex Foundation: %20,31 (203M, kilitsiz)
-
Stratejik Tur: %10,2 (102M, 1 yıl kilit, ardından 1 yıl kademeli)
-
Everstake: %10 (100M, 2 yıl kilit, 1 yıl kademeli)
-
Metaplex Studios: %9,75 (97,5M, 1 yıl kilit, 2 yıl kademeli)
-
Topluluk Airdrop: %5,4 (54M, kilitsiz)
-
Kurucu Danışmanlar: %3,34 (33,4M, 1 yıl kilit, 1 yıl kademeli)
-
Kurucu Ortaklar: %3,1 (31M, 1 yıl kilit, 1 yıl kademeli)
-
-
Dolaşım Arzı: Airdrop ve DAO token’ları hemen kullanılabilir; diğerleri kademeli vesting’e tabidir.
Metaplex Yol Haritası
Metaplex, Solana NFT ekosistemini büyütmeye devam ediyor:
-
2021: Lansman, 20M+ NFT mint edildi.
-
2022: 54M $MPLX airdrop’u, DAO kuruluşu, Candy Guard ve Auctioneer lansmanı.
-
2023-2025: Sıkıştırılmış NFT’ler, yeni programlar ve Instagram entegrasyonu.
Metaplex (MPLX) Ortakları
Şirket, Multicoin Capital, Jump Crypto, Solana Ventures, Animoca Brands ve Alameda Research gibi önde gelen yatırımcılarla destekleniyor.
Metaplex (MPLX) Ekibi
Metaplex, Nhan Phan (CTO ve Kurucu Ortak), Stephen Hess (Kurucu Ortak), Dorian Brian Lee (CEO) ve Brian Grace (Genel Danışman) tarafından yönetiliyor.
Resmi Bağlantılar
Son Dakika kripto para haberleri için hemen tıkla
Konu ile ilgili yorumlarınızı bize yazabilirsiniz. Ayrıca, bu tarz bilgilendirici içeriklerin devamının gelmesini isterseniz, bizleri Telegram, Youtube ve Twitter kanallarımızdan takip edebilirsiniz.